Kha tử – Vị thuốc Đông y quen thuộc
Đặc điểm tự nhiên
Cây kha tử hay cây chiêu liêu là một cây thuốc quý dạng cây gỗ cao 15 – 20m. Lá mọc đối, cuống ngắn. Hoa mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá thành bông, tràng hoa màu trắng, có mùi thơm. Quả hình trứng, 2 đầu nhọn có 5 cạnh dọc. Đường kính 2,5 – 3cm; dài 3 – 5cm. Vỏ màu nâu nhạt. Hạch (hột) cứng chắc, thịt dày (khi khô chỉ còn 2 – 4mm), vị chua chát.
Kha tử là cây ưa sáng khi trưởng thành, nhưng chịu bóng khi non. Kha tử mọc nhiều ở rừng thưa, rừng thứ sinh.
Tác dụng dược lý
Ngày nay, y học hiện đại đã chứng minh tác dụng của Kha tử trong điều trị viêm họng, khản tiếng bằng các nghiên cứu lâm sàng. Trước hết là tác dụng giảm ho, thử nghiệm lâm sàng đã cho thấy hoạt chất Polysaccharid trong Kha tử có khả năng giảm ho rõ rệt. Tác dụng dược lý này của Polysaccharid thậm chí cao hơn so với những chất chống ho mạnh nhất trong thí nghiệm lâm sàng như codein. Cụ thể, sau khi uống chiết xuất Kha tử từ 30, 60, 120, 300 phút, người bệnh đã giảm rõ rệt phản xạ ho ngay từ phút 30.
Không chỉ vậy, theo đơn vị Nghiên cứu nông nghiệp và sinh học, Viện thống kê Ấn Độ năm 2013 nhờ chất Alloyl nên Kha tử sở hữu hoạt tính kháng vi rút. Hoạt chất này đóng vai trò quan trọng đối với sự ức chế các vi rút loại 1 và một số vi rút làm giảm hệ miễn dịch của con người.
Nghiên cứu của các nhà khoa học Slovakia và Ấn Độ trên động vật cũng cho thấy hoạt tính kháng khuẩn trong Kha tử với hàm lượng tamin giàu có (chiếm 24-64%) tổng hợp trong đó là các axit galic, egalic, luteolic, chebulinic. Sự tồn tại của hoạt chất đặc biệt này đã khiến Kha tử trở thành chất kháng sinh tự nhiên, có khả năng diệt khuẩn mạnh mẽ.
Dựa trên hoạt tính dược lý lợi thế đó, con người hiện đại đã không ngừng nghiên cứu, cho ra các chế phẩm Kha tử với tác dụng ức chế in vitro (một phương pháp nghiên cứu trong sinh học thực nghiệm) một số vi khuẩn như trực khuẩn mủ xanh, trực khuẩn bạch hầu, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhi, tụ cầu vàng và liên cầu khuẩn tán huyết.
Do đó với bệnh viêm họng, khản tiếng có 80% nguyên nhân do từ vi rút (điển hình như virusRhinovirus, coronavirus, parainfluenza virus, virut cúm A, cúm B, Viruts adenovirus, virus Epstein-Barr (EBV), herpes simplex (HPV)) và khoảng 20% còn lại do các vi khuẩn như tụ cầu, liên cầu,… thì sử dụng Kha tử rất hiệu quả.
Tính vị quy kinh
Tính vị: Vị đắng, cay, se và tính ôn.
Quy kinh: Phế và đại tràng.
Công dụng – chủ trị
Liễm Phế chỉ khái, Sáp tràng chỉ tả
Liều dùng – kiêng kỵ
Dùng từ 3-10g
Không dùng kha tử cho các trường hợp mắc hội chứng ngoại cảnh và trong khi tích tụ nhiệt thấp ở trong cơ thể.
Không dùng trong trường hợp táo bón, mới cảm ngoại tà
Ứng dụng lâm sàng
Ỉa chảy mạn tính, lỵ mạn tính và sa hậu môn (Trĩ nội)
Chứng nhiệt: Dùng phối hợp kha tử với hoàng liên và mộc hương dưới dạng kha tử tán. Hội chứng suy yếu và hàn: Dùng phối hợp kha tử với can khương và anh túc xác.
Ho và hen do phế hư hoặc ho mạn tính kèm khàn giọng
Dùng phối hợp chi tử với cát cánh, cam thảo và hạnh nhân. Liều dùng: 3-10g (dạng sống để chữa khàn giọng, dạng nướng dùng trị ỉa chảy).
Trị ho cảm, khan tiếng (viêm họng)
Kha tử 4 quả, Cam thảo 6g, Cát cánh 10g, thêm đồng tiện 150ml, nước 150ml sắc uống. Tác dụng: Tuyên Phế, chỉ khái, lợi hầu, khai âm. (Kha Tử Cam Cát Thang – Cổ Kim Y Thống).
Trị Tâm Tỳ đau hoắc loạn, thổ tả (do lạnh)
Cam thảo, Can khương, Hậu phát, Lương khương, Kha tử, Mạch nha, Phục linh, Thảo quả, Thần khúc, Trần bì. Lượng bằng nhau. Tán bột ngày uống 2 lần mỗi lần 6g. (Kha Tử Tán – Tuyên Minh Luận).
Chữa ho khản tiếng do phế hư
Kha tử giã dập, bỏ hạt 8g, Cát cánh 10g, Cam thảo 6g. Sắc 3 nước, cô lại còn 200ml chia làm 4 lần uống trong ngày. Dùng thuốc đến khi khỏi.
Trị tiêu chảy (do tỳ khí hư hàn) tiêu phân sống, ruột sôi, bụng đau, thoát giang, trĩ lậu
Can khương 4g, Cù túc xác 2g, Kha tử 2,8g, Quất hồng 2g. Tán bột ngày uống 2 lần mỗi lần 6g. (Kha Tử Tán – Tỳ Vị Luận).
Chữa ho viêm họng rát họng
Kha tử 1 – 2 trái rữa sạch lấy phần vỏ nhai ngậm dần nuốt nước. (Kinh Nghiệm Nhân Gian).
Chữa ngộ độc do thức ăn nhiễm khuẩn, ỉa chảy mãn tính, lỵ mãn tính có sốt
Kha tử nướng chín bỏ hạt 8g, Hoàng liên 5g, Mộc hương 5g làm bột mịn. Chia làm 3 lần uống trong ngày, chiêu với nước sôi để nguội.
Trị sâu quảng, vết thương lõm vào
Giáng hương 4g, Kha tử 20 hạt, Ngũ bội tử 20g, Thanh đại 4g. Tán bột trộn với dầu mè bôi. (Kha Tử Tán – Chứng Trị Chuẩn Thằng). Thận trọng và chống chỉ định: Không dùng kha tử cho các trường hợp mắc hội chứng ngoại cảnh và trong khi tích tụ nhiệt thấp ở trong cơ thể. Không dùng trong trường hợp táo bón, mới cảm ngoại tà
Thaythuocvietnam.vn
- Sản phẩm vì sức khỏe
-
Thanh Hóa: Phòng khám Đa khoa Hồng Phát nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
Có đội ngũ y, bác sĩ giỏi, trang thiết bị đạt chuẩn, phương pháp điều trị chất lượng, chi phí hợp lý,… là những tiêu chí hàng đầu của một cơ sở khám chữa bệnh uy tín. Tại thị xã Bỉm Sơn, Phòng Khám Đa Khoa Hồng Phát là một trong những cơ sở y tế hội tụ đầy đủ những tiêu chí trên, thậm chí còn nhiều hơn thế nữa.May 4 at 3:13 pm -
Đánh giá và phản hồi từ người sử dụng thực tế về kết quả và trải nghiệm khi sử dụng sản phẩm HMPF
Sản phẩm HMPF Complex 2M là sản phẩm giúp điều trị tình trạng hói đầu, rụng tóc ở cả nam và nữ đến từ thương hiệu mỹ phẩm BNV Biolab, được sản xuất trực tiếp từ Hoa Kỳ. Sử dụng công nghệ độc quyền MPF – Multi Peptide Factor tiên tiến hàng đầu hiện nay, HMPF được các chuyên gia khuyên dùng và áp dụng cho trường hợp rụng tóc khó chữa.May 4 at 7:50 am -
DVA GROUP - Lan toả tinh thần hiến máu tình nguyện vì cộng đồng
Tiếp nối sứ mệnh “Chăm sóc con người, chia sẻ tri thức, tạo dựng giá trị cho cộng đồng và xã hội”, ngày 3/5 DVA GROUP cùng Đa khoa Phương Nam, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Lâm Đồng và Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng phối hợp tổ chức sự kiện hiến máu tình nguyện, bổ sung nguồn máu dự trữ phục vụ công tác cấp cứu.May 4 at 7:46 am -
Tái tạo năng lượng, phục hồi sức khỏe sau kỳ nghỉ với các giải pháp chăm sóc sức khỏe tại Bệnh viện Quốc tế DNA
Kỳ nghỉ lễ dài ngày khiến bạn mệt mỏi, thiếu ngủ, không còn đủ sức để tập trung làm bất cứ việc gì? Những giải pháp phục hồi sức khỏe tại Bệnh viện Quốc tế DNA sẽ giúp bạn nhanh chóng tái tạo năng lượng, tăng sự tập trung và phục hồi sức khỏe hiệu quả.May 3 at 2:16 pm