“Không bao giờ một cá nhân có thể thay thế một tập thể” để làm từ thiện hiệu quả

Làm thế nào để từ thiện đạt hiệu quả cao?

Miền Trung đang phải gánh chịu những thiệt hại kinh hoàng do mưa lũ, sạt lở đất. Cuộc sống người dân gặp muôn vàn khó khăn, thiếu thốn, nhiều nhà cửa, tài sản bị nước lũ cuốn trôi.

Trước tình cảnh bi thương này, hoạt động từ thiện trở thành việc làm vô cùng cần thiết và cấp bách. Đây là hoạt động cao cả, thể hiện tinh thần tương thân, tương ái của dân tộc. Tuy nhiên, nhận thức về từ thiện của người dân hiện nay vẫn còn nhiều nhầm lẫn, chưa có cái nhìn bao quát, sâu rộng.

Trao đổi với PV Tạp chí Sức Khỏe Cộng Đồng, bà Tôn Nữ Thị Ninh – Chủ tịch Quỹ Hòa bình và Phát triển TPHCM, Phó Chủ tịch Ủy ban Hòa Bình Việt Nam, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại, Quốc hội Việt Nam đã đưa ra những nhìn nhận về hoạt động từ thiện tại Việt Nam.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh Chủ tịch Quỹ Hòa bình và Phát triển TPHCM, Phó Chủ tịch Ủy ban Hòa Bình Việt Nam, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại, Quốc hội Việt Nam.

Đặc biệt, bà Ninh cũng có những góc nhìn thiết thực trước hoạt động quyên góp, ủng hộ của ca sĩ Thủy Tiên thu hút cộng đồng trong thời gian qua.

Trước tiên, bà Ninh ghi nhận đóng góp to lớn, kịp thời của Thủy Tiên cũng như tấm lòng nhân ái của cô ca sĩ đối với những hoàn cảnh khó khăn trong và sau lũ. Đây là tấm gương sáng về tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, một trong những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Theo bà Tôn Nữ Thị Ninh, đối với việc ca sĩ Thủy Tiên quyên góp ủng hộ miền Trung, công khai được danh sách các mạnh thường quân, số tiền chi tiêu, giúp đỡ những ai… điều này Thủy tiên đã giải quyết được tính công khai, minh bạch nhưng hiệu quả thì chưa rõ.

Nhiều người đặt ra câu hỏi, tại sao Thủy Tiên lại không nhờ đến một đội ngũ chuyên nghiệp, do chính mình quản lý và chịu trách nhiệm để hoạt động hiệu quả hơn? Trong khi trước đó, Thủy Tiên đã từng công bố sẽ không thông qua bất kỳ tổ chức nào mà tự tay trao tiền ủng hộ cho mọi người.

Hình ảnh Thủy Tiên đi cứu trợ đồng bào miền Trung.

Theo bà Ninh, số tiền Thủy Tiên quyên góp được nhiều và nhanh chứng minh Thủy Tiên được lòng tin của nhiều người, nhưng các kênh làm từ thiện chính thức lại chưa có được điều này.

“Một trong những lý do nhiều người chưa tin vào các kênh từ thiện chính thức bởi tính chậm chạp, hành chính, quan liêu. Đây là điều các cơ quan công quyền cần suy nghĩ. Khi đối diện với thiên tai thì tính kịp thời phải đảm bảo. Hành đông của Thủy Tiên kịp thời, minh bạch và trực tiếp nên cô ấy chiếm được lòng tin từ cả 2 phía: người dân và những mạnh thường quân”, bà Ninh nhận định.

Đặc biệt, bà Ninh băn khoăn: “Nhưng phát từng người thì không thể hết 150 tỷ, nếu chỉ phát tiền, hàng trực tiếp, tôi nghĩ chưa chăc đã đến được tay người cần nhất. Do đó, trước khi mình đi theo tiếng gọi của lòng tốt, của trái tim cũng cần phải lý trí để bàn bạc một chút để đưa ra kế hoạch, làm thế nào để niềm tin và lòng nhân ái của quần chúng gửi cho bản thân mình, đưa tận tay những người khó khăn mà cần có cách chia sẻ khác để đạt được hiệu quả cao nhất”.

Theo bà Tôn Nữ Thị Ninh, “không bao giờ một cá nhân có thay thế một tập thể” để làm từ thiện hiệu quả. Ở đây, bà Ninh cho biết, có thể người dân không tin vào cơ quan nhà nước nhưng để đi làm từ thiện, họ có thể dùng hiệu ứng cá nhân, tiếng tăm của mình để tập hợp một nhóm bạn bè, một nhóm có cùng chí hướng làm thiện nguyện, dùng đầu óc để suy nghĩ với mục đích cuối cùng là từ thiện giúp được người cần giúp một cách hiệu quả nhất.

Hiện trạng từ thiện tại Việt Nam hiện nay

Ngoài ra, trong phát biểu của mình tại Hội thảo Từ thiện phát triển – trong và sau Covid – 19 tổ chức sáng ngày 29/10 tại Hà Nội, bà Tôn Nữ Thị Ninh cũng mở ra những nhìn nhận về hiện trạng từ thiện tại Việt Nam hiện nay.

Theo đó, từ thiện là hoạt động không thể thiếu trong quá trình phát triển đất nước, là hoạt động cần phải được phát triển một cách bền vững, chuyên nghiệp.

Ở Việt Nam đã có hệ sinh thái từ thiện phát triển nhưng còn rất sơ khởi, chưa phát triển cao và phức hợp, chưa có sự tương tác chặt chẽ. Hệ sinh thái từ thiện phát triển rất rộng, từ thiện nhân đạo (từ thiện đơn thuần) chỉ là một phạm trù trong hệ sinh này.

Làm từ thiện cứu trợ (từ thiện nhân đạo) hiện nay ở nước ta không có tính chủ động, mỗi khi xuất hiện họa nạn, thiên tai thì hoạt động này mới trở nên mạnh mẽ. Do vậy, khi kinh tế xã hội của đất nước ngày một phát triển hơn thì từ thiện cũng cần phải được nâng cao nhận thức, hình thức, tổ chức để phát triển bền vững hơn.

Các chủ thể của từ thiện phát triển cần phải chủ động hơn nữa, hiểu vấn đề, hiểu tình hình cùng các chủ thể khác tìm ra con đường, giải pháp góp phần đưa từ thiện phát triển theo hướng dài hạn, mang tính bền vững và phải quan tâm đến tính hiệu quả mang lại. Điều này không có nghĩa là loại bỏ từ thiện cứu trợ bởi nó luôn là hoạt động cần thiết. Điều chúng ta muốn nói ở đây là bên cạnh từ thiện nhân đạo sẽ dần dần hình thành những hình thái của từ thiện phát triển. 

Tại miền Trung vừa qua, mưa lũ đi qua quét đi tính mạng, tài sản của con người. Nhưng trong lũ, những dự án về nhà phao, nhà chống lũ có trụ bê tông được xây dựng từ ngân sách nhà nước hoặc nguồn xã hội hóa đã phát huy sức mạnh của mình, trở thành nơi trú ngụ của nhiều người dân trong lũ. Đây chính là một minh chứng điển hình khiến chúng ta có thể suy nghĩ đến từ thiện phát triển trong trung hạn và dài hạn.

Các chủ thể của từ thiện cũng cần phải hiểu người cần được giúp đỡ đang cần gì khẩn cấp, cần gì cho sau này để sau khi được nhận hỗ trợ, họ có đủ bản lĩnh, điều kiện để vươn lên, làm chủ cuộc sống của chính mình. Khi đó, từ thiện mới thực sự mang lại hiệu quả.

Không những vậy, các cấp chính quyền,  các tổ chức, doanh nghiệp phải thấy rằng từ thiện phát triển là một nhân tố, một trong những động lực góp phần vào tổng thể quá trình phát triển toàn diện đất nước.

Hiện từ thiện phát triển ở Việt Nam còn khá sơ khởi do chưa có đào tạo nào thật sự chính quy và đầy đủ, được các cấp chính quyền công nhận. Tính chất của từ thiện phát triển phải bao gồm tính minh bạch, giải trình, tính chuyên nghiệp và đề cao hiệu quả. Khi có đủ các tính chất trên, các chủ thể từ thiện sẽ tạo được lòng tin từ cả 2 chiều: bên tài trợ và các bên nhận được hỗ trợ.

Ngoài ra, hiệu ứng truyền thông, sức hút đối với cộng đồng, sức hút với bộ máy công quyền cũng là một yếu tố góp phần khiến từ thiện đạt hiệu quả.

Dương Nhung