Lý giải hiện tượng say xe

Tôi bị say xe nhiều năm. Mỗi lần đi tàu xe đều rất vất vả. Ngoài thuốc chống say, có cách gì giúp chống say xe hiệu quả không? (Bà Nguyễn Thị Được, 51 tuổi, Thanh Hóa)

Say xe là gì?

Say xe là cảm giác hình thành khi chuyển động cảm nhận trong tai, chuyển động cảm nhận ở mắt và cảm nhận ở cơ bắp xung đột với nhau. Khi đó, não bộ không thể xử lý tất cả các tín hiệu xung đột này, gây cho cơ thể cảm giác chóng mặt và buồn nôn.

Các triệu chứng say tàu xe xuất hiện khi hệ thần kinh trung ương nhận được các tín hiệu mâu thuẫn nhau từ các hệ thống cảm giác (bao gồm tai trong, mắt, các thụ thể áp lực da và các cơ quan cảm thụ khớp). Ví dụ như nếu ngồi trên thuyền hoặc trong xe ô tô (mắt không nhìn ra ngoài cửa sổ), tai trong sẽ gửi tín hiệu rằng cơ thể đang cử động (lên, xuống, trái, phải), nhưng mắt lại chỉ thấy khung cảnh tĩnh bên trong phương tiện. Do đó, tình trạng say tàu xe được giả thiết là do xung đột giữa các tín hiệu truyền đến hệ thần kinh gây ra.

Bất kì phương tiện di chuyển nào cũng có thể gây nên say tàu xe. Các triệu chứng của say tàu xe xuất hiện đột ngột, ở các mức độ khác nhau từ cảm giác không thoải mái cho tới vã mồ hôi lạnh, chóng mặt, nôn mửa. Say tàu xe thường dịu đi hoặc hết hẳn khi phương tiện không còn di chuyển nữa. Mức độ say tàu xe sẽ giảm bớt nếu tần suất di chuyển bằng phương tiện tăng lên (nghĩa là càng đi bằng các phương tiện nhiều thì càng “quen”, đỡ bị say tàu xe).

Mẹo chống say xe

Ngoài uống thuốc chống say, cũng có nhiều phương pháp giúp bạn có thể tránh được cảm giác khó chịu này, cụ thể:

- Phương pháp quấn khăn khô để giữ ấm từ phía sau ót ra trước ngực cũng có tác dụng rất hữu hiệu giúp không bị say tàu, xe đối với một số người (hiệu quả hơn 90%).

- Dùng một số biện pháp dân gian: ngửi chanh, cam, quýt, gừng, bánh mì… bạn có thể ngửi, nhấm nháp, ngậm khi buồn nôn.

- Theo kinh nghiệm dân gian thì lấy 1/2 củ khoai lang gọt bỏ vỏ, rửa thật sạch, cắt miếng nhỏ, nhai nát để nuốt nước cũng có thể phòng chống được say tàu xe.

- Theo đông y thì trước khi khởi hành khoảng 30 phút nên dùng một khúc gừng tươi bằng cỡ ngón tay cái, gọt bỏ vỏ, rửa sạch, giã nát hoặc nhai nát rồi uống với một cốc nước ấm. Trong suốt hành trình, thỉnh thoảng nên ngậm trong miệng một lát.

- Trước khi lên xe uống một ly nước ấm có pha dấm, như thế cũng có thể phòng chống được say xe. Ngoài ra, bạn có thể làm bằng cách trước khi lên xe lấy một miếng cao giảm đau dán vào lỗ rốn, như vậy có thể phòng chống được say xe thêm trầm trọng.

- Ngoài ra, có thể thực hiện cách xoa dầu gió vào hai huyệt thái dương, hai huyệt nội quan (giữa hai gân tay, phía trên và cách lằn chỉ cổ tay 3-4cm, huyệt nhân trung (giữa đường rãnh môi trên), hai huyệt phong trì (chỗ lõm phía sau gáy, trên cổ). Cũng có thể lấy hai lát gừng tươi buộc vào hai huyệt nội quan.

Ngoài ra, người bị say xe nên chọn chỗ ngồi cố định, không chòng chành, tuyệt đối không sử dụng đồ uống có ga và một số chất kích thích vì chúng sẽ gây cảm giác đầy ở cổ. Ngủ đủ giấc, ăn bớt đi hơn so với khẩu phần hàng ngày và ăn trước 2 tiếng khi lên xe và tránh xa mùi nước hoa, thuốc lá cũng có thể giúp bạn tránh được say xe.

Đường Dương (tổng hợp)