Mùa săn chuột đồng ở xứ Nghệ

Là người có kinh nghiệm bắt chuột, anh Nguyễn Văn Long (37 tuổi, trú xã Long Thành, huyện Yên Thành) chia sẻ: “Để bắt được nhiều chuột mà ít tốn công sức thì phải tìm cánh đồng người dân vừa gặt xong, vì những ruộng lúa cuối cùng bao giờ cũng có rất nhiều chuột tập trung về phá lúa. Không cần đào phá nhiều, cả đội chỉ cần quây lưới hoặc khoét một hố nhỏ rồi chờ thời cơ đến là bắt được cả yến chuột. Ngày trước, trung bình mỗi ngày tôi bắt được khoảng 20 kg chuột. Tuy nhiên, mấy năm trở lại đây người đi săn chuột nhiều nên số lượng cũng ít hơn”.

Săn chuột đồng ở xã Long Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An

Theo anh Long, có nhiều cách để bắt chuột như dùng cuốc xẻng đào, hun khói, đổ nước, nhưng dùng chõ và chó săn vẫn là hiệu quả nhất. Hang chuột thường có 1-2 ngách, thợ săn đặt chõ vào ngách rồi chọn hang chính thọc thuổng vô làm chuột sợ vọt ra là chui tọt vào chõ. Nếu con nào thoát đã có chó săn, hỗ trợ rất đắc lực. Chó có khả năng đánh hơi và tìm hang chuột một cách đáng nể. Khi phát hiện ra hang chuột đồng, đàn chó ngay lập tức cào bới, sủa inh ỏi. Chuột chui ra là vồ, ngoạm và mang thành phẩm về cho chủ.

Một ngày của những thợ săn chuột thường bắt đầu từ sáng sớm và kết thúc lúc giữa trưa. Mỗi nhóm săn chuột đồng thường có từ 2 - 5 người, mỗi người sẽ phụ trách một phần việc, như: quây lưới, đặt bẫy, đổ nước vào hang...

Khi đã đổ nước đầy hang, việc còn lại là canh chừng chuột chạy ra để bắt

“Vòng đời của chuột thường chỉ được 1-2 năm, chính vì thế chuột đồng sau khi sống qua hai vụ lúa (vụ chiêm, vụ mùa) có thể nặng tới 800gram. Thông thường người dân chỉ bắt được những con chuột từ 100-400gram. Chuột ăn cỏ, bùn đất, rơm rạ, rễ cây. Chuột đồng thường có màu lông vàng, thân hình bé hơn chuột cống. Chuột đồng giờ đây được thu mua với giá cao. Thời điểm hiện tại, chuột đồng được bán với giá dao động 120.000 - 160.000 đồng/kg sống hoặc từ 180.000 - 200.000 đồng/kg đã làm sạch”, anh Long cho biết. Với giá bán này, những người dân làm nghề “săn” chuột cũng kiếm được số tiền kha khá sau mỗi chuyến đi “săn”. Thịt chuột luôn bán hết trong ngày, thậm chí cung không đủ đáp ứng cầu, nhất là vào những ngày cuối tuần. Số lượng thịt chuột tiêu thụ tại các chợ lên tới cả tạ thịt mỗi ngày.

Thời điểm thích hợp để săn chuột đồng là khi những cánh đồng lúa vừa mới thu hoạch xong

Tùy vào sở thích mà chuột được chế biến thành nhiều món khác nhau như: chuột thui rơm vàng, chuột rim giòn với vừng, chuột rán lá chanh, chuột nướng chao, chuột xào lăn, giả cầy,... Mỗi cách chế biến đều mang những mùi vị đặc trưng riêng. Song, ngon nhất có lẽ phải là món chuột đồng úp nồi đất nung. Theo đó, chuột làm sạch để nguyên con đem ướp muối, tiêu,ớt, sả ngũ vị hương, bột ngọt khoảng 15 phút cho gia vị ngấm vào thịt; sau đó dùng que xiên chuột, cắm đứng những que xiên chuột lên, lấy nồi đất úp ngược miệng xuống đất, bên ngoài dùng rơm nếp cái hoa vàng đốt lửa lên, đốt đến lúc nào mùi thơm bốc lên ngào ngạt. Lúc đó lấy nồi ra ta thấy da chuột căng bóng, vàng rộm. Thưởng thức nóng món này ta thấy đầy đủ hương vị thơm, mặn ngọt, béo giòn...

Tháng 4 và tháng 9 (âm lịch) hằng năm, khi lúa đã gặt xong trên các khu đồng ruộng ở huyện Yên Thành, Diễn Châu, Nghi Lộc, Quỳnh Lưu,… dễ dàng bắt gặp nhiều tốp thanh niên tay cuốc, tay gậy, đeo lồng đi bắt chuột đồng.

Phạm Thắng - Thu Hiền