Ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ: Tái cấu trúc mô hình, chuyển đổi nhân lực

Sáng 16/7 tại Hà Nội, Diễn đàn “Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ” đã chính thức diễn ra, do Bộ Khoa học và Công nghệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Sự kiện do Tạp chí Một Thế Giới và Thời báo Ngân hàng thực hiện.

Diễn đàn quy tụ nhiều lãnh đạo cấp cao như Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cùng đại diện các cục, vụ của hai cơ quan, lãnh đạo các trường đại học đào tạo tài chính – ngân hàng, hiệp hội ngành nghề, các doanh nghiệp công nghệ và tổ chức tài chính. Đặc biệt, có sự tham dự của Uỷ ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội – cho thấy tầm quan trọng của vấn đề nhân lực trong ngành ngân hàng thời kỳ chuyển đổi số.

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành động lực phát triển chiến lược của mọi ngành kinh tế. Với vai trò huyết mạch của nền kinh tế, ngành ngân hàng Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ để thích ứng, tận dụng công nghệ số làm đòn bẩy phát triển.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024, khẳng định rõ vai trò đột phá của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển quốc gia. Một trong những yêu cầu trọng tâm là xây dựng và dùng chung các nền tảng số thống nhất, liên thông giữa các ngành, lĩnh vực, từ đó tạo nên hệ sinh thái kinh tế số đồng bộ.

Đối với ngành ngân hàng, điều đó đồng nghĩa với việc tái cấu trúc toàn diện – không chỉ về công nghệ, mà còn về mô hình hoạt động và nhân lực.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng phát biểu tại diễn đàn 

Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh: “Ngành ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng thương mại, đang trải qua sự thay đổi sâu sắc dưới tác động của cách mạng công nghiệp 4.0. Trên 90% giao dịch hiện nay được thực hiện qua kênh số, dẫn đến sự dịch chuyển lớn về nhân lực – từ tiếp xúc trực tiếp sang quản trị, giám sát và phát triển công nghệ. Quy trình nghiệp vụ không còn phụ thuộc vào con người đọc chứng từ, mà đòi hỏi sự kết hợp giữa hiểu biết nghiệp vụ và công nghệ để xây dựng hệ thống thông minh.

Những công việc truyền thống như kế toán thủ công hay kiểm soát giấy tờ đang dần được thay thế bởi hệ thống tự động. Trước thực tế số lượng giao dịch mỗi ngày lên đến 50–100 triệu, ngành ngân hàng phải áp dụng các công nghệ như AI và dữ liệu lớn để kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn. Ngân hàng cũng đang hội nhập sâu với các lĩnh vực khác qua hệ sinh thái số thông minh và mô hình ngân hàng mở (Open Banking). Tất cả điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đào tạo và phát triển một đội ngũ nhân lực mới – linh hoạt, hiểu biết liên ngành, và làm chủ công nghệ”.

Hệ sinh thái số thông minh – Tầm nhìn chiến lược của ngân hàng hiện đại

Không đơn thuần là việc số hóa các quy trình hiện có, hệ sinh thái số thông minh mà ngành ngân hàng hướng đến là một mô hình tích hợp toàn diện. Nó không chỉ bao gồm các giao dịch tài chính, mà còn kết nối với các lĩnh vực như y tế, giáo dục, giao thông, thương mại điện tử và dịch vụ công.

Mục tiêu cuối cùng là đặt người dân và doanh nghiệp vào trung tâm của hệ thống tài chính số hiện đại – nơi mọi trải nghiệm được cá nhân hóa, quy trình được tự động hóa và hiệu quả được tối ưu hóa. Đây cũng chính là nền tảng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành ngân hàng nói riêng và quốc gia nói chung.

Quang cảnh diễn đàn 

Để thực hiện được những bước tiến chiến lược đó, ngành ngân hàng cần một đội ngũ nhân lực đủ mạnh, đủ mới và đủ công nghệ. Tuy nhiên, thực tế đang cho thấy một khoảng trống đáng kể trong nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số.

Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain, điện toán đám mây, và tự động hóa quy trình bằng robot (RPA) đang làm thay đổi mạnh mẽ cách thức vận hành ngân hàng. Những công nghệ này không chỉ hỗ trợ mà đang dần thay thế các vị trí truyền thống như giao dịch viên, kiểm soát nội bộ, thẩm định tín dụng…

Do đó, nhu cầu về các vị trí như chuyên gia dữ liệu, kỹ sư công nghệ tài chính, chuyên viên quản trị rủi ro số, chuyên gia trải nghiệm người dùng… ngày càng tăng cao. Trong khi đó, các chương trình đào tạo hiện nay tại nhiều trường đại học vẫn chưa theo kịp tốc độ thay đổi công nghệ.

Tái cơ cấu nhân sự – Xu hướng tất yếu

Không phải ngẫu nhiên mà thời gian gần đây, nhiều ngân hàng lớn như LPBank, Vietinbank… tiến hành cắt giảm nhân sự ở những vị trí truyền thống. Đây là một phần trong chiến lược tái cơ cấu nhân sự để phù hợp với mô hình kinh doanh mới.

Chính sách nhân sự đang đi theo hướng giảm lao động ở khâu có thể tự động hóa, đồng thời gia tăng tuyển dụng ở các vị trí liên quan đến công nghệ, chiến lược và tư vấn.

Tiến sĩ Trần Văn Tùng – Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhận định: “Không chỉ Việt Nam mà ngành ngân hàng toàn cầu đang trải qua sự thay đổi lớn. Nhiều vị trí truyền thống sẽ biến mất, nhường chỗ cho AI và dữ liệu thông minh đảm nhiệm. Đây là thực tế tất yếu mà các ngân hàng buộc phải đối mặt”.

Theo ông Tùng, giải pháp quan trọng nhất hiện nay là đào tạo lại đội ngũ nhân lực ngân hàng, giúp họ làm chủ các công cụ số như chatbot, hệ thống phân tích dữ liệu và các nền tảng AI. Việc này cần thực hiện song song ở nhiều cấp độ gồm: Tích hợp chương trình đào tạo công nghệ vào các trường đại học tài chính – ngân hàng; Đào tạo nội bộ, liên kết với viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ để cập nhật kiến thức thực tiễn; Áp dụng mô hình đào tạo linh hoạt như bằng cấp thứ hai, chứng chỉ ngắn hạn, đào tạo online, theo năng lực cá nhân và yêu cầu vị trí công việc.

Ngoài ra, các ngân hàng cũng cần xây dựng chính sách giữ chân nhân tài công nghệ, tạo điều kiện học tập liên tục để thích nghi với môi trường số luôn thay đổi.

Diễn đàn “Ngân hàng thời đại số: Đổi mới mô hình và tái cấu trúc nhân lực” diễn ra trong thời điểm vô cùng quan trọng – khi toàn ngành tài chính – ngân hàng đang đứng trước làn sóng công nghệ dồn dập. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội để Việt Nam tái thiết ngành ngân hàng theo hướng thông minh, hiện đại và bền vững hơn.

Sự thành công của chuyển đổi số ngành ngân hàng sẽ không chỉ phụ thuộc vào công nghệ, mà còn ở chất lượng nguồn nhân lực – những người có thể tư duy công nghệ, làm chủ công cụ và dẫn dắt hệ thống trong thời đại mới.

Thanh Tùng