Ở nước ngoài có cúng ông Công ông Táo không?

Cuộc sống ngày nay với nhiều tất bật, bộn bề lo toan nhưng phong tục lưu truyền từ xa xưa ấy vẫn được gìn giữ, bởi những ý nghĩa tốt đẹp phía sau. Mỗi quốc gia lại có cách thể hiện riêng nhưng tất cả cũng đều hướng về bữa cơm sum vầy ngày cuối năm, xua đi đen đủi của năm cũ và chào đón những điều tốt đẹp trong năm mới.

Trong văn hóa của nhiều quốc gia Táo quân đều là trách nhiệm bảo vệ cho gia đình và quán xuyến nhà bếp, lắng nghe mọi hành động tốt xấu của mọi người trong gia đình để cuối năm báo cáo với Ngọc Hoàng. Ngọc Hoàng sẽ dựa vào đó mà quyết định phúc lộc, may mắn hay trừng phạt đối với từng gia đình trong năm mới.

Việt Nam

Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc. Nhưng được Việt hóa thành sự tích "2 ông 1 bà", vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc.

Theo phong tục truyền thống của người Việt Nam, hàng năm cứ vào ngày 23 tháng Chạp, các gia đình chuẩn bị lễ vật, mâm cúng, ca chép dâng cúng ông Công ông Táo. Ngày này còn được dân gian gọi với cái tên là Tết Táo quân.

Từ xa xưa, người Việt quan niệm rằng Táo quân là vị thần bảo vệ gia đình, và vào cuối năm, Táo quân sẽ lên thiên đình báo cáo mọi chuyện tốt xấu với Ngọc Hoàng. Đêm Giao thừa, Táo quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc trông coi bếp lửa gia đình.

Lễ vật cúng ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp thường có: 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 5 lạng thịt vai luộc (hoặc thịt gà), 1 bát canh, 1 đĩa xào, 1 đĩa giò, 1 con cá chép, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa, 1 tập giấy tiền, vàng mã cùng ba chiếc mũ ông Táo.

Theo trang The Star, người Trung Quốc tin rằng ông Táo khi về Trời sẽ cưỡi ngựa. Ngày cúng Táo quân, họ thường đốt ngựa giấy, còn bày biện thêm đồ cúng là nước uống và cỏ khô để ngựa ăn uống trên đường.

Trung Quốc

Theo quan niệm của người Trung Quốc Táo Vương chỉ có một ông một bà. Họ thường lập bàn thờ trong bếp với tranh hoặc tượng của ông Táo, bà Táo. Cũng tương tự như người Việt, theo quan niệm dân gian của người Trung Quốc, các gia đình ở miền Bắc Trung Quốc thường tổ chức lễ ông Táo vào đúng hôm 23 tháng Chạp, và người miền Nam Trung Quốc thì làm vào ngày 24 hay còn gọi là Xiao Nian. Ngày mà các vị thần bếp của mọi gia đình trở về trời để bẩm báo với Ngọc Hoàng về những việc làm tốt và xấu của mọi người trong một năm đã qua.

Ở Trung Quốc vào ngày này, người ta thường bôi mật ong lên tranh hoặc tượng Táo Vương. Theo trang The Star, người Trung Quốc tin rằng ông Táo khi về Trời sẽ cưỡi ngựa. Ngày cúng Táo quân, họ thường đốt ngựa giấy, còn bày biện thêm đồ cúng là nước uống và cỏ khô để ngựa ăn uống trên đường đưa Táo quân chầu trời.

Ngày nay, Mâm cơm cúng ông Táo của người Trung Quốc gồm có nắm gạo nếp, bánh đường, bánh rán chiên giòn và súp đậu. Người Trung Quốc quan niệm rằng nếu dâng lên những món ngọt trong ngày Xiaonian thì ông Công, ông Táo khi lên chầu Ngọc Hoàng sẽ chỉ nói những lời ngọt ngào về gia chủ trong một năm qua.

 Hàn Quốc

Người dân ở xứ sở kim chi cũng có ngày lễ cúng ông Công, ông Táo  vào ngày 29 tháng Chạp và gọi vị thần bếp của mình là Jowangsin. Theo truyền thuyết, Jowangsin là một phụ nữ, bà là nữ thần mang hình dáng của nước. Sự xuất hiện của bà là để giúp các gia đình người Hàn Quốc rửa trôi đi mọi sự đen đủi, chào đón những điều may mắn, an lành trong năm mới.

Vậy nên, Táo quân tại Hàn Quốc tồn tại trong một chén nước nhỏ mà các gia đình đặt dưới bếp, chén nước này sẽ được người phụ nữ trong nhà thay thường xuyên vào ngày mồng 1 và rằm hàng tháng. Vào ngày 29 tháng Chạp hàng năm, người Hàn cũng sắm sửa một bữa cơm cúng thần bếp bao gồm hoa quả và các loại bánh gạo rán để tỏ lòng tôn kính đến vị thần Jowangsin.

 Nhật Bản

Người Nhật có nam thần Daikokuten là vị thần chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của gia chủ. Trong quan niệm văn hóa dân gian của người Nhật, ngài là vị thần của ngũ cốc, là một trong 7 vị thần may mắn.

Vị thần Daikokuten có khuôn mặt to lớn, nụ cười sảng khoái và thường được sơn màu nâu đen. Người Nhật xưa quan niệm vào phiên chợ cuối năm, nếu ai "ăn cắp" được bức tranh hay bức tượng thần Daikokuten mà không bị “bắt quả tang” thì năm mới người đó sẽ gặp được rất nhiều may mắn về tiền tài.

Thần Daikokuten thường cầm theo một cái vồ bằng vàng, đây là cái vồ may mắn, mang lại tiền tài, thần hay được khắc họa ngồi trên chĩnh gạo và có những con chuột chạy quanh bởi chuột trong văn hóa Nhật Bản hàm ý cho việc gia chủ có nhiều của ăn của để, chuột biết nên kéo tới “xin ăn”.

Vào đêm giao thừa, tượng thần Daikokuten sẽ được bày bán nhiều như một món đồ may mắn mang lộc về nhà. Hình ảnh thần Daikokuten trước đây đã từng được khắc họa trên những tờ tiền của Nhật Bản.

 Singapore

Người dân Singapore cũng tiến hành lễ cúng thần bếp vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm như người Việt. Họ có tục lệ đốt hình nhân ông Táo để tiễn về trời. Cũng như trong tín ngưỡng của người Việt, ông Táo về trời báo cáo lại với Ngọc Hoàng tình hình trong một năm qua và mong chờ một năm mới thật nhiều niềm vui và hạnh phúc.

Sau khi báo cáo, đêm giao thừa ông Táo sẽ quay về với trần gian để trông coi việc bếp lửa của mỗi nhà.

Về mâm cỗ cơ bản khá giống của người Việt. Nhưng chỉ khác họ sẽ phết mật ong, đường, rượu ngọt lên môi của hình ông Táo với mong muốn sẽ Táo quân sẽ báo cáo những điều tốt đẹp tới Ngọc hoàng.

Nguyễn Thương