Răng khôn ảnh hưởng đến sức khỏe con người ra sao?

Chúng ta thường suy nghĩ là sau khoảng 6 triệu năm “chọn lọc tiến hóa”, con người của chúng ta đã khá hoàn chỉnh, những bộ phận, cơ quan trên cơ thể của chúng ta đều có lý do tồn tại của nó. Tuy nhiên, việc giữ hay nhổ “răng khôn” vẫn thường là câu hỏi để nhiều người quan tâm vì phần lớn chúng ta sẽ gặp rắc rối với nó khi trưởng thành, có khoảng vài triệu cây răng khôn được nhổ mỗi năm trên thế giới. Một nghiên cứu trên người Thụy Điển cho thấy rằng, khoảng 72% người có độ tuổi từ 20 đến 30 có ít nhất một cái răng khôn bị ảnh hưởng.

Răng khôn ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi nó thiếu chỗ mọc trong hàm, bị cản trở bởi các răng khác hoặc vị trí mọc bất thường. Chúng có thể gây ra bệnh viêm răng miệng biểu hiện bằng đau và sưng các nướu răng, bị nhiễm trùng và có thể phá hủy các răng và xương bên cạnh. Hiện nay, chưa có thông tin khoa học nào cho thấy bất kỳ lợi ích sức khỏe của việc nhổ răng khôn, khi chúng không gây ra bất kỳ vấn đề nào. Do vậy, việc quyết định nhổ răng khôn, hay không thì phụ thuộc vào nó có ảnh hưởng xấu cho bạn hay không, vì việc nhổ chúng thường gây khá đau đớn và thỉnh thoảng có tác dụng phụ (ảnh hưởng đến dây thần kinh hoặc gây chảy máu kéo dài). Nói chung, nếu tụi nó không phá thì để tụi nó ở yên đó.

Nhiều người cho rằng răng khôn có vẻ giống như một “lỗi” trong tiến hóa. Chúng thuộc bộ răng hàm thứ ba và cuối cùng của chúng ta đang mọc vào khoảng 17 đến 24 tuổi. Lúc chúng mọc nếu không gian hàm của chúng ta không đủ, thì thường chúng sẽ bắt đầu gây rắc rối. Tuy nhiên, các bằng chứng khảo cổ cho thấy rằng tổ tiên của chúng ta không gặp rắc rối với bộ răng khôn này. Vậy thì điều gì đã làm cho xương hàm của người hiện đại dần dần nhỏ lại và không phù hợp với bộ răng khôn? Các nghiên cứu khoa học cho thấy rằng có lẽ câu trả lời nằm ở “thức ăn”!

Khoảng 12.000 năm trước, con người bắt đầu biết trồng trọt. Các sản phẩm từ nông nghiệp như bột mì và sữa bò, tạo ra chế độ ăn nhẹ nhàng hơn nhiều so với thực phẩm hoang dã. Cho đến nay, quá trình công nghiệp hóa, sản xuất thực phẩm đã thực sự làm mềm bữa ăn của chúng ta với các loại như xúc xích, phô mai và thậm chí là protein trộn để uống. Vì vậy, rất có thể những chế độ ăn mềm như thế này được con người sử dụng trong tiến hóa đã làm giảm hoạt động mạnh của hàm, giảm kích thích xương hàm tăng trưởng và nó trở nên nhỏ hơn, dẫn đến thiếu chỗ cho bộ răng khôn mọc sau đó. Dường như bộ răng khôn này cũng trở nên không cần thiết nữa cho loài người hiện đại để nhai các thức ăn mềm. Một số người "may mắn" hiện nay có ít hơn 4 cái răng khôn và thậm chí có người hoàn toàn không có!

Một bài báo khoa học đăng trên tạp chí chuyên ngành PNAS vào năm 2011 đã nghiên cứu các hộp sọ trong bảo tàng từ các nhóm nông dân và các nhóm săn bắn, hái lượm. Những người nông dân ăn thức ăn mềm hơn, luôn có xương hàm ngắn hơn, điều này dẫn đến ít không gian hơn cho việc mọc răng. Một nghiên cứu khảo cổ khác vào năm 2017 cũng cho kết quả tương tự. Ngoài ra, khi so sánh người sống ở thành thị và nông thôn (người ở thành thị thường ăn thức ăn mềm hơn) cũng cho các kết quả khá thú vị. Một nghiên cứu ở miền Nam Ấn Độ bao gồm 630 nông thôn và 270 thành thị cho thấy 14,92% người ở nông thôn bị ảnh hưởng bởi răng khôn còn con số này ở thành thị là 27,40%. Một nghiên cứu khác ở Nigeria trên 2400 người cũng cho thấy số người bị “hành” bởi răng khôn ở thành thị gấp 7 lần so với nông thôn.

Mặc dù giả thuyết về răng khôn trong tiến hóa như trên còn cần nhiều bằng chứng hơn để thuyết phục một cách chắc chắc, nhiều nhà khoa học về răng miệng (dental scientists) hiện nay khuyên bạn nên tăng số lượng thức ăn cứng, giòn cho trẻ, một số loại trái cây thô, rau và các loại hạt bổ sung có thể giúp hàm của chúng dễ phát triển, ngăn ngừa việc nhổ răng khôn sau này.

Theo chia sẻ của TS. Nguyễn Hồng Vũ - Viện Nghiên cứu ung thư, City of Hope, California, USA; Cố vấn khoa học Ruy băng tím

Phúc Hưng