Tầm quan trọng của giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên

 Khoảng trống về kiến thức giới tính

Theo thông tin ở Kết quả điều tra biến động dân số 01/4/2022, Tổng cục Thống kê công bố, năm 2023, hơn 70% thanh thiếu niên tại Việt Nam vẫn còn thiếu hiểu biết về sức khỏe sinh sản và các biện pháp phòng tránh thai an toàn. Các khu vực nông thôn và miền núi ghi nhận tỷ lệ tảo hôn và mang thai tuổi vị thành niên cao, đặc biệt ở các tỉnh Hà Giang (18%), Điện Biên (16%), và Sơn La (15%). Đây là hậu quả không chỉ từ sự thiếu hiểu biết, mà còn từ sự e ngại, né tránh khi nói đến giới tính trong giáo dục gia đình và học đường.

Tại Việt Nam, giáo dục giới tính hiện mới chỉ dừng lại ở việc tích hợp một phần nội dung trong các môn Sinh học, Giáo dục công dân hoặc thông qua các buổi ngoại khóa không thường xuyên. Điều này dẫn đến tình trạng học sinh tiếp cận kiến thức một cách rời rạc, thiếu hệ thống, nhiều em thậm chí còn ngộ nhận hoặc học sai từ các nguồn không chính thống trên mạng.

Giáo dục giới tính là vấn đề cần được ưu tiên trong môi trường học đường

Không ít học sinh cho rằng giới tính là điều "nhạy cảm", không nên bàn luận công khai, và cảm thấy xấu hổ, thậm chí tội lỗi khi đặt ra những câu hỏi rất bình thường về sự phát triển cơ thể, cảm xúc giới hay tình yêu tuổi học trò. Hậu quả là các em dễ rơi vào trạng thái hoang mang khi bước vào giai đoạn dậy thì, dễ bị ảnh hưởng bởi các nội dung lệch lạc trên mạng xã hội, và đặc biệt dễ trở thành nạn nhân của các vụ xâm hại tình dục hoặc quan hệ không an toàn.

Trên thực tế, giáo dục giới tính không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức về tình dục, mà còn giúp học sinh hiểu về cơ thể mình, biết tôn trọng bản thân và người khác, có kỹ năng từ chối, thiết lập ranh giới an toàn và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Đó còn là cách giúp học sinh nhận thức đúng về tình yêu, giới tính, sự bình đẳng và trách nhiệm trong hành vi. Giáo dục giới tính, nếu được giảng dạy đúng cách, sẽ là tấm khiên bảo vệ thế hệ trẻ trước các rủi ro của xã hội hiện đại.

Hiểu đúng để bảo vệ chính mình

Nhiều quốc gia đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt khi đưa giáo dục giới tính vào trường học từ sớm. Tại Singapore, tất cả các cấp học đều có chương trình giáo dục giới tính của Bộ giáo dục. Tại cấp tiểu học, trẻ em được dạy về việc phát triển cơ thể và cách xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Tại trung học và sau đó, học sinh được dạy về sức khỏe và hành vi tình dục cũng như cách phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục. Bộ giáo dục Singapore cũng kêu gọi giáo dục giới tính cũng phải bắt đầu từ gia đình trong đó cha mẹ giữ vai trò quan trọng.

Tại Hà Lan, song song với việc dạy trẻ mẫu giáo về cơ thể người và giới tính... còn có các khóa học dạy cho phụ huynh cách nói chuyện với con em về vấn đề giới tính. Nhờ đó, tỷ lệ mang thai tuổi vị thành niên và các hành vi rủi ro ở trẻ giảm rõ rệt.

Với Việt Nam, để giáo dục giới tính thực sự đi vào chiều sâu, điều đầu tiên cần làm là xây dựng một chương trình giảng dạy riêng biệt, có hệ thống, bám sát từng giai đoạn phát triển tâm – sinh lý của học sinh. Đồng thời, cần có đội ngũ giáo viên được đào tạo bài bản, có kỹ năng tiếp cận nội dung giới tính một cách nhạy cảm, khoa học và tích cực. Nhà trường cần đóng vai trò trung tâm, nhưng không thể thiếu sự phối hợp từ phụ huynh và xã hội. Cha mẹ không nên tránh né mà cần chủ động đồng hành cùng con trong hành trình khám phá và hiểu về chính mình. Mặt khác, các kênh truyền thông, nền tảng mạng xã hội cũng nên tham gia bằng cách tạo ra những nội dung giáo dục giới tính gần gũi, dễ tiếp cận, đặc biệt với lứa tuổi học sinh trung học – nhóm đối tượng đang chịu nhiều tác động từ thế giới mạng.

Học sinh Trường Tiểu học Trần Phú (TP. Bắc Giang) tham gia hoạt động ngoại khóa về phòng, chống xâm hại, xây dựng tình bạn đẹp (Nguồn: Báo Bắc Giang)

Giáo dục giới tính trong nhà trường không còn là câu chuyện nên hay không nên, mà là một yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh hiện nay. Đây không chỉ là giải pháp để bảo vệ sức khỏe thể chất và tinh thần cho thế hệ trẻ, mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội văn minh, nhân văn và an toàn. Sự trưởng thành toàn diện của mỗi đứa trẻ không thể tách rời hiểu biết đúng đắn về chính mình, cả về cơ thể, cảm xúc và những mối quan hệ xung quanh.

Ánh Tuyết