Bài phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại cuộc gặp mặt các đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ nhân Ngày Thương binh–Liệt sĩ

"Thưa các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và lãnh đạo TPHCM!

Thưa các đồng chí cán bộ, chiến sĩ các Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ!

Có lẽ tôi bắt đầu bài phát biểu bằng 2 câu thơ trong Bài thơ "Sao chiến thắng" của nhà thơ Chế Lan Viên thể hiện lý tưởng cách mạng để chúng ta cảm nhận về sự hy sinh và cống hiến của các anh hùng liệt sĩ vì quê hương, vì đất nước, vì dân tộc: "Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết - Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông".

Biết bao cuộc chia tay vào chiến trường đã biết trước không có ngày trở lại. Và thực tế trải qua các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế, đã có hơn 1 triệu cuộc chia tay không có ngày đoàn tụ. Các anh đã về với đất mẹ, về với núi sông, về với tổ tiên khi chỉ mười tám, đôi mươi không có người thân bên cạnh, không một nén nhang, không một lời trăn trối, thậm chí không còn hình hài nguyên vẹn do sự ác liệt của chiến tranh. Nước mắt, nỗi đau, sự nhớ thương, mòn mỏi ngóng trông vẫn hiện hữu trong nhiều nếp nhà, góc phố, xóm thôn. Biết bao nhiêu gia đình còn không biết các anh đã nằm lại nơi đâu? Ngày giỗ là khi nào? Và vẫn mang theo hy vọng có thể một ngày nào đó sẽ tìm thấy người thân và làm giỗ vào ngày 27/7 hằng năm. Chính vì lẽ đó, việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ là công việc hết sức nhân văn, nhân ái và thể hiện lòng biết ơn, ân nghĩa, ân tình sâu đậm với các thế hệ đi trước, với những người đã ra đi.

Thưa toàn thể các đồng chí!

Những ngày này, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta long trọng tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa để tưởng nhớ và tri ân các bậc cách mạng tiền bối, các anh hùng liệt sĩ, các Mẹ Việt Nam anh hùng, các đồng chí thương binh, bệnh binh và người có công với cách mạng đã cống hiến, hy sinh quên mình vì độc lập, tự do và sự phồn vinh của Tổ quốc, hạnh phúc, ấm no của nhân dân.

Cách đây 2 ngày tôi có làm việc với 3 cơ quan được giao thực hiện nhiệm vụ giám định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin của Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Tôi trực tiếp thị sát các phòng nghiệp vụ làm công tác giám định danh tính và thực sự cảm động và trăn trở vì nguyện vọng giám định của các gia đình rất lớn và cán bộ thì cố gắng chạy đua với thời gian bằng trái tim nhân hậu, tận tâm để làm công việc rất ý nghĩa này dù thu nhập còn hạn chế, điều kiện công việc còn khó khăn, công việc nhiều và đòi hỏi sự kỹ lưỡng, tỉ mỉ.

Hôm nay, tôi cùng các đồng chí lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và TPHCM có buổi gặp mặt các đồng chí trực tiếp tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Công việc của các đồng chí có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự biết ơn và tri ân đối với sự hy sinh, cống hiến của các anh hùng liệt sĩ.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi gửi tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ 23 Đội làm công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ lời chào trân trọng, lời thăm hỏi ân cần, lời chúc tốt đẹp nhất. Chúc các đồng chí luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thiêng liêng, cao cả mà Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân giao phó.

Thưa toàn thể các đồng chí!

Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành, các đơn vị, địa phương. Đảng, Nhà nước đã tin tưởng giao cho các đồng chí nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ của các đơn vị quân đội trên địa bàn cả nước và Lào, Campuchia. Với hàng trăm ngàn liệt sĩ chưa tìm được hài cốt thì đây là nhiệm vụ rất nặng nề nhưng cũng đầy vinh quang, cao cả và thiêng liêng.

Chúng ta đã, đang và sẽ tiếp tục hành trình này bằng trái tim nhân ái, tấm lòng nhiệt huyết và đức hy sinh. Chúng ta làm việc này để xoa dịu nỗi đau cho thân nhân các liệt sĩ… Chúng ta sẽ hành động vì những bà mẹ "ba lần tiễn con đi - hai lần khóc thầm lặng lẽ - các anh không về - mình mẹ lặng im", vì những người vợ ngóng chồng, con ngóng cha… Chúng ta hành động vì đồng đội của các anh còn: "Rải rác biên cương mồ viễn xứ - Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh" …

Qua các báo cáo, chúng ta rất xúc động được biết, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các đồng chí gặp rất nhiều khó khăn, một số đồng chí bị đổ bệnh, bị thương, thậm chí đã hy sinh do các địa bàn tìm kiếm, quy tập cơ bản đều ở vùng sâu, vùng xa, địa hình khó khăn, hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt, có nơi còn tồn sót bom mìn... 26 đồng chí bị bệnh hiểm nghèo, 87 đồng chí bị thương, 15 đồng chí Việt Nam và 3 đồng chí của nước bạn Lào đã hy sinh là minh chứng cho thấy nỗi gian nan, vất vả biết nhường nào nhưng không thể cản bước được các đồng chí; thể hiện trách nhiệm thiêng liêng, cao cả với đồng đội đã ngã xuống, phần nào đáp ứng niềm tin, mong mỏi của thân nhân liệt sĩ.

Bằng quyết tâm, ý thức trách nhiệm và sự tri ân sâu sắc, từ năm 1994 đến nay, các đồng chí đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, tìm kiếm, quy tập được trên 84.000 hài cốt liệt sĩ ở trong và ngoài nước. Riêng từ năm 2013 đến nay đã tìm kiếm, quy tập được gần 18.000 hài cốt liệt sĩ, trong đó có gần 9.000 hài cốt trong nước, trên 6.000 hài cốt ở Campuchia và gần 3.000 hài cốt ở Lào, đồng thời, tổ chức hồi hương và truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ bảo đảm tôn nghiêm, trang trọng, đầy tình cảm và trách nhiệm.

Với những thành tích đạt được, đã có 04 tập thể, 01 cá nhân được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 3.200 lượt tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công, Huân chương Lao động, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ…; gần 500 lượt tập thể, cá nhân được Nhà nước Lào, Campuchia tặng thưởng Huân chương, Huy chương Hữu nghị và các phần thưởng cao quý khác.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi đánh giá cao và ghi nhận những thành tích, kết quả đạt được của các đơn vị, địa phương, cá nhân; nhiệt liệt biểu dương cán bộ, chiến sĩ trực tiếp làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; đồng thời, trân trọng, thấu hiểu và chia sẻ với những hy sinh, mất mát, khó khăn to lớn mà các đồng chí vượt qua.

Thưa các đồng chí!

Trong thời gian tới, nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tiếp tục là việc làm thường xuyên, liên tục, lâu dài nhưng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Số lượng hài cốt liệt sĩ cần tìm kiếm, quy tập còn nhiều (khoảng hơn 180.000 hài cốt liệt sĩ), trong khi thông tin về liệt sĩ và mộ liệt sĩ ngày càng ít; nhân chứng tuổi ngày càng cao, trí nhớ giảm, địa hình nhiều thay đổi…

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Trong đó nhấn mạnh một số điểm sau đây:

Về mục tiêu: Đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành tìm kiếm, quy tập và kết luận khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ tập thể; hoàn thiện hệ thống thông tin quản lý về liệt sĩ, mộ liệt sĩ đầy đủ, khoa học, sát tình hình thực tế.

Về nhiệm vụ: Đến năm 2030 tìm kiếm, quy tập được khoảng 15.000 hài cốt liệt sĩ. Hoàn thành tìm kiếm, quy tập và kết luận khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ tập thể. Từ năm 2031 trở đi, tiếp tục tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đến khi không còn thông tin về hài cốt liệt sĩ, mộ liệt sĩ.

Để thực hiện tốt mục tiêu và các nhiệm vụ nêu trên, góp phần đền đáp những hy sinh to lớn của anh hùng liệt sĩ, tôi đề nghị các đồng chí tập trung vào một số nội dung chính sau:

Thứ nhất, các cấp ủy, các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, Ban Chỉ đạo về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ (Ban Chỉ đạo 515) các cấp và lực lượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cần quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm, triển khai hiệu quả Chỉ thị 24-CT/TW của Bộ Chính trị, Nghị định số 131/2021/NĐ-CP của Chính phủ, các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; các kế hoạch, hướng dẫn của Ban Chỉ đạo quốc gia 515, của Bộ Quốc phòng và của các bộ, ngành liên quan về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Thứ hai, tăng cường hơn nữa công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước; triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân ở trong và ngoài nước tích cực vào cuộc; tăng cường hợp tác quốc tế để cung cấp thông tin, tài liệu, nhân chứng… về liệt sĩ, mộ liệt sĩ phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Thứ ba, quan tâm chăm lo, chủ động đề xuất, bảo đảm kịp thời, đầy đủ các chế độ, chính sách đối với lực lượng làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, biểu dương, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Thứ tư, lực lượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ luôn phát huy tinh thần chủ động, trách nhiệm, khắc phục khó khăn; vừa thực hiện nhiệm vụ, vừa làm công tác dân vận, tuyên truyền, vận động thu thập thông tin về liệt sĩ và mộ liệt sĩ. Đồng thời, thực hiện nghiêm công tác đối ngoại quân sự khi làm nhiệm vụ trên địa bàn nước bạn. Kết hợp tham gia công tác xã hội xóa đói giảm nghèo, phòng, chống thiên tai ở địa bàn trong nước cũng như ở địa bàn nước ngoài, tô thắm thêm truyền thống, làm tỏa sáng hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ"; góp phần vào công tác đối ngoại và quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam.

Thứ năm, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông để kết nối các thông tin tìm kiếm liệt sĩ và mộ liệt sĩ nhằm kịp thời và gia tăng hiệu quả công tác tìm kiếm hài cốt.

Thưa các đồng chí!

Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ không chỉ là trách nhiệm mà còn là mệnh lệnh từ trái tim thôi thúc những người đang thực hiện nhiệm vụ của cấp ủy, chính quyền các cấp, của quân đội, của nhân dân ta và các đồng chí ở đây. Thời gian không chờ đợi chúng ta! Ngày nào hài cốt của các liệt sĩ chưa được tìm thấy thì chúng ta vẫn còn trăn trở, day dứt, lòng chưa yên. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa chính trị - xã hội, nhân văn sâu sắc, thể hiện truyền thống đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây" của dân tộc ta.

Tôi mong muốn và tin tưởng rằng, với quyết tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp; với những kinh nghiệm có được trong nhiều năm, đặc biệt là tinh thần trách nhiệm cao, sự nỗ lực lớn, cố gắng, chủ động khắc phục khó khăn; các đồng chí sẽ phát huy tốt những kết quả đạt được, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân giao phó, tiếp tục triển khai hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, đáp lại niềm tin, sự mong mỏi của nhân dân và thân nhân liệt sĩ.

Tất cả chúng ta đã cố gắng rồi cần cố gắng hơn nữa, đã nhiệt huyết rồi nhiệt huyết hơn nữa bởi sự hy sinh của các liệt sĩ không có gì bù đắp được, bởi gia đình các liệt sĩ cần và hy vọng ở chúng ta nhiều hơn nữa... Hôm nay là ngày giỗ của hàng triệu những người con đã ngã xuống vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc, sự phồn vinh của đất nước, vì hạnh phúc, ấm no của nhân dân, chúng ta sẽ tiếp tục hành trình này bằng trái tim và tấm lòng thành kính nhất để đời đời biết ơn các anh hùng liệt sĩ.

Về các đề xuất, kiến nghị, chúng tôi cơ bản đồng tình, đề nghị các bộ ngành, cơ quan, địa phương tiếp tục quan tâm, phối hợp, tạo điều kiện cho các đơn vị quân đội, các đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ thực hiện nhiệm vụ; giao Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan rà soát, đánh giá các công việc đã làm, phát hiện các vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện, trong đó có vấn đề chế độ, chính sách, giải quyết ngay các công việc thuộc thẩm quyền, nếu vượt thẩm quyền thì báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Chúc tất cả các đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và thành công!

Xin trân trọng cảm ơn!".