Bí Mật Làm Đẹp Của Người Ai Cập Cổ Đại

Ảnh: DEA / G. DAGLI ORTI / De Agostini / Getty Images và Kho lưu trữ lịch sử phổ quát

Tính chất quyến rũ của nền văn minh Ai Cập có liên quan rất nhiều đến cách chúng ta tôn vinh hai nữ hoàng nổi tiếng nhất Cleopatra và Nefertiti. Năm 1963, Elizabeth Taylor đã tôn vinh vẻ ngoài sang trọng của người Ai Cập khi thể hiện Cleopatra trong sử thi cùng tên. Năm 2017, Rihanna (bản thân là một người chuyên trang điểm) đã bày tỏ sự tôn vinh Nefertiti trên trang bìa của Vogue Arabia. Để tỏ lòng kính trọng, cả hai biểu tượng sắc đẹp đều trang điểm phấn mắt màu xanh lam bão hòa và kẻ mắt đậm, dày.

Người Ai Cập cổ đại không chỉ sử dụng mỹ phẩm để tôn lên vẻ ngoài của họ, mà mỹ phẩm còn có những công dụng thiết thực, chức năng nghi lễ hoặc ý nghĩa biểu tượng. Tuy nhiên, họ vẫn coi trọng thói quen làm đẹp của mình: Thuật ngữ tượng hình cho nghệ sĩ trang điểm bắt nguồn từ gốc "sesh", có nghĩa là viết hoặc khắc, cho thấy rằng cần phải có nhiều kỹ năng để tô "kohl" hoặc là son môi (như bất kỳ ai đã cố gắng mô phỏng các hướng dẫn làm đẹp trên YouTube có thể chứng thực).

Các nghi lễ làm đẹp tinh tế nhất được thực hiện bởi phụ nữ Ai Cập giàu có. Điều này được phụ nữ sống trong những năm 2030-1650 trước Công nguyên rất yêu thích. Trước khi trang điểm, cô ấy sẽ có công đoạn chuẩn bị cho làn da của mình.

Một chi tiết của bức tranh từ lăng mộ của Nakht mô tả ba người phụ nữ trong một bữa tiệc. Họ đội những chiếc nón thơm trên tóc và những chiếc vòng cổ tinh xảo. Ảnh: Werner Forman / Universal Images Group Editorial / UIG via Getty Images

Cô ấy có thể tẩy tế bào chết bằng muối Biển Chết hoặc ngâm mình trong bồn tắm sữa - mặt nạ sữa và mật ong là phương pháp sử dụng phổ biến. Thêm vào đó, thoa các viên nén hương vào nách như chất khử mùi, và các loại dầu tẩm hoa hoặc gia vị để làm mềm da. Người Ai Cập cũng phát minh ra phương pháp tẩy lông tự nhiên bằng hỗn hợp mật ong và đường. "Sugaring", như cách nó được gọi ngày nay, đã được các công ty làm đẹp hồi sinh như một giải pháp thay thế ít đau hơn sáp nóng.

Sau cùng, người hầu sẽ mang đến nhiều nguyên liệu và dụng cụ cần thiết để tạo và trang điểm cho cô ấy. Đó là những vật thể nghệ thuật xa hoa thể hiện địa vị xã hội. Những chiếc lọ đựng đồ trang điểm hoặc chất tẩy trang và nước hoa, lọ đựng sơn mắt và dầu được chế tác từ những vật liệu đắt tiền như thủy tinh, vàng hoặc đá quý. Bảng màu được sử dụng để nghiền vật liệu cho su hào và phấn mắt được chạm khắc để giống động vật, nữ thần hoặc phụ nữ trẻ.

Muỗng mỹ phẩm trong hình dạng của người phụ nữ đang bơi. Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan

Những biểu tượng này đặc trưng cho việc làm đẹp của người Ai Cập, là đại diện cho sự tái sinh. Và hành động mài bột màu trên bảng màu động vật được cho là sẽ ban cho người đeo những khả năng đặc biệt bằng cách khắc phục sức mạnh của các loài vật. (Những người thuộc tầng lớp thấp hơn sẽ sử dụng các dụng cụ khiêm tốn hơn khi trang điểm cho riêng mình).

Người hầu tạo ra phấn mắt bằng cách trộn bột khoáng chất với mỡ động vật hoặc dầu thực vật. Trong khi quý cô ngồi trong nhà vệ sinh, trước một "tấm gương" bằng đồng đánh bóng, người hầu sẽ dùng một thanh ngà dài - được chạm khắc với hình ảnh của nữ thần Hathor - để quét lên màu xanh lá cây phong phú. Cũng giống như phụ nữ ngày nay, phấn mắt sẽ được tô theo một đường dày màu đen quanh mắt.

Một phần của thói quen này có mục đích thiết thực ngoài việc làm đẹp cho người mặc. Kohl (phấn đen đánh mi mắt) được cả hai giới của mọi tầng lớp xã hội sử dụng để bảo vệ mắt khỏi ánh nắng chói chang của mặt trời nơi sa mạc. Tiếng Ai Cập có nghĩa là "bảng trang điểm" bắt nguồn từ ý nghĩa "bảo vệ", ám chỉ khả năng phòng thủ trước ánh nắng mặt trời gay gắt hoặc "mắt ác". Ngoài ra, khoáng chất chì độc hại được tạo ra có đặc tính kháng khuẩn khi kết hợp với độ ẩm từ mắt.

Lược với động vật chạm khắc. Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan

Tất nhiên, những nét cuối cùng trong quá trình trang điểm cho quý cô này sẽ là son môi đỏ - một vẻ ngoài cổ điển cho đến tận ngày nay. Để tạo ra màu sơn, màu đất son thường được pha trộn với mỡ động vật hoặc dầu thực vật, mặc dù Cleopatra được biết đến là người nghiền nát bọ cánh cứng để có màu đỏ hoàn hảo. Những chất pha chế có độc tính cao này thường được trộn với thuốc nhuộm chiết xuất từ iod và brom mannit, có thể dẫn đến bệnh tật nghiêm trọng, hoặc đôi khi tử vong - có thể là nơi bắt nguồn của cụm từ "nụ hôn của thần chết".

Tweezer-Razor. Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan

Trong cái chết, ngoại hình thẩm mỹ bên ngoài cũng rất quan trọng đối với văn hóa Ai Cập. Tại các địa điểm chôn cất được phát hiện từ những ngày đầu của lịch sử xã hội, cho thấy rằng người Ai Cập thường đưa các vật dụng hàng ngày như lược, thuốc mỡ thơm, đồ trang sức và mỹ phẩm vào trong các ngôi mộ của đàn ông, phụ nữ và trẻ em (nhiều ngôi mộ đã được tìm thấy với lớp trang điểm vẫn còn).

Chúng ta có thể liên kết chặt chẽ người Ai Cập với vẻ đẹp ấn tượng của họ phần lớn là do họ trang điểm nhiều trên xác ướp và mặt nạ thần chết. Thay vì mô tả đặc điểm thực của đối tượng, những chiếc mặt nạ bìa carton và quan tài bằng gỗ này khắc họa những người trẻ lý tưởng với làn da mịn màng và đôi mắt có viền màu xanh.

Đĩa mỹ phẩm hình con vịt có thân. Ảnh: The Metropolitan Museum of Art

Trên thực tế, việc ướp xác tuân theo nhiều nghi thức tự chăm sóc bản thân hàng ngày mà người Ai Cập đã làm khi còn sống. Các chất làm mềm da mang ý nghĩa tôn giáo khi chúng được sử dụng để bôi lên cơ thể, và thậm chí đôi khi dùng làm mỹ phẩm.

Thẩm mỹ độc đáo của người Ai Cập - từ kiến trúc, nghệ thuật đến trang điểm - luôn nổi tiếng cho đến ngày nay bởi sự sang trọng, kỳ lạ và phong cách. Tuy nhiên, ảnh hưởng của vương quốc cổ đại đối với việc làm đẹp của chúng ta trực tiếp đến từ các phát minh, hoặc là kẻ mắt và son môi mà mọi người vẫn yêu thích.

Bình An