Cây hoàng đằng và công dụng chữa bệnh

Giới thiệu chung về hoàng đằng

Hoàng đằng còn được gọi là dây vàng giang, nam hoàng liên, có hai loài là Fibraurea recisa Pierre. và Fibraurea Tinctoria Lour., thuộc họ Tiết dê ( Menispermaceae). Hoàng đằng thuộc giống cây dây leo to, rất dài và có thể vươn tới những ngọn cây lớn khác.

Rễ và thân già có những đường nứt xù xì ở vỏ ngoài và gỗ màu vàng. Lá hoàng đằng mọc so le, hình trái xoan hoặc thuôn mũi – mác, phiến dai và nhẵn với 3 gân chính nổi rõ. Cụm hoa thường mọc tại những kẽ lá đã rụng, phân thành từng chùm. Hoa nhỏ và màu vàng lục.

Hoàng đằng mọc nhiều ở các vùng núi và trung du Việt Nam

Hoàng đằng thường phân bố rải rác tại các tỉnh vùng núi và trung du Việt Nam. Loài cây này ưa bóng khi nhỏ, sau có thể chịu sáng một phần.

Hoàng đằng là một loài cây thuốc quý tại Việt Nam nhưng bị thu hái ồ ạt từ năm 1994. Cho tới hiện nay, nguồn thu hoạch hoàng đằng hầu như đều do người dân gieo trồng.

Bộ phận dùng

Rễ và thân, cành già của hoàng đằng được thu hái vào tháng 8, 9 rửa sạch đất rồi đem thái phiến, phơi hoặc sao khô.

Thành phần hóa học

Thành phần hoạt chất chủ yếu của hoàng đằng là palmatin. Theo tài liệu nước ngoài, rễ và thân hoàng đằng chứa palmatin hàm lượng lên đến 2 – 3%. Palmatin cũng là thành phần chủ yếu liên quan mật thiết đến nhiều công dụng của hoàng đằng và đang được chiết xuất với nhiều phương pháp lý hóa khác nhau.

Bài liên quan

Nhận biết trái cây chứa hóa chất như thế nào

Cây vạn tuế có độc không?

Tác dụng chữa bệnh của cây kim ngân hoa

Vỏ trái cây có tác dụng gì đối với sức khoẻ

Tác dụng dược lý

Những nghiên cứu trên động vật thực nghiệm đã chỉ ra rằng palmatin chiết xuất từ hoàng đằng có khá nhiều tác dụng dược lý quan trọng:

- Tác dụng kháng khuẩn: palmatin có khả năng ức chế vi khuẩn đường ruột nhưng tác dụng yếu hơn các loại kháng sinh thông dụng hiện nay.

- Ngoài ra palmatin cũng có khả năng chống nấm, đặc biệt nấm gây viêm nhiễm âm đạo

- Tác dụng lên tim mạch: giúp hạ huyết áp cho người huyết áp cao, chống rối loạn nhịp tim.

Tính vị, công năng, công dụng

Hoàng đằng có tính năng thanh nhiệt, giải độc, sát trùng

Hoàng đằng có vị đắng, tính hàn; tác dụng thanh nhiệt giải độc, sát trùng, lợi thấp, thông tiện.

Bởi tác dụng sát trùng, lợi thấp mà hoàng đằng thường được dùng làm bài thuốc bổ đắng chữa các chứng viêm tấy, kiết lỵ, tiêu chảy, sốt rét, bệnh về gan, nóng trong, lở ngứa ngoài ra, viêm tai chảy mủ. Riêng chiết xuất palmatin từ hoàng đằng chữa các chứng đau mắt, tiêu chảy, kiết lỵ, viêm âm đạo do nấm.

Bài thuốc có hoàng đằng

● Chữa kiết lỵ

Người ta dùng hoàng đằng phối với vỏ thân mức hoa trắng hoặc cao hoàng đằng kết hợp cao cỏ sữa lá to làm thành thuốc viên để đặc trị kiết lỵ.

● Chữa viêm đường tiết niệu, viêm gam virus, viêm phế quản, bạch đới, viêm tai trong và hội chứng lỵ:

Hoàng đằng, Mộc thông, Huyết dụ, mỗi vị 10-12g, sắc nước uống.

● Chữa viêm tai có mủ

Bột hoàng đằng 20g trộn với bột phù phỉ 10g. Hằng ngày sau khi đã làm sạch mủ tai, thổi bột vào tai 2 – 3 lần.

● Chữa đau mắt đỏ có màng.

Hoàng đằng 4g, phèn chua 2g, tán nhỏ, trưng cách thủy với nước. Gạn lấy nước trong dùng nhỏ mắt ngày 2 lần. ( theo sách Nam dược thần hiệu của Thiền sư Tuệ Tĩnh).

• Cây vạn tuế có độc không?

• Tác dụng chữa bệnh của cây kim ngân hoa