Chấn thương sọ não là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong

Chấn thương sọ não là quá trình bệnh lý phức tạp, quá trình điều trị không những giải quyết các tổn thương não tiên phát mà còn ngăn ngừa, hạn chế để giảm tối thiểu tổn thương não thứ phát vì đây là nguyên nhân chính gây tử vong. Theo nghiên cứu của traumatic come bank cho rằng nếu kiểm soát được tình trạng tổn thương não thứ phát thì có thể giảm tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân chấn thương sọ não nặng từ 50% xuống 36%.

Chấn thương sọ não nặng gây tăng áp lực nội sọ, đặc biệt ở các bệnh nhân có các thương tổn phải mổ (100% có tăng áp lực nội sọ) và có các tổn thương não lan tỏa. Tăng áp lực nội sọ là nguyên nhân của các trường hợp tử vong sớm và gây ra các di chứng nặng ảnh hưởng nhiều tới chất lượng cuộc sống sau chấn thương. Vì vậy việc theo dõi, phòng tránh và kiểm soát áp lực nội sọ một cách tích cực sẽ cải thiện đáng kể tiên lượng của chấn thương sọ não. Hiểu biết về cơ chế bệnh sinh, bệnh nguyên của tăng áp lực nội sọ do chấn thương sọ não, chẩn đoán gián tiếp qua việc theo dõi các nguyên tắc điều trị chính là điểm cốt lõi và cần thiết đối với người gây mê hồi sức trong việc cấp cứu hồi sức tích cực chấn thương sọ não.

1. Tổn thương nguyên phát

Tổn thương não nguyên phát ban đầu xảy ra ngay lúc chấn thương bao gồm:

– Chấn thương hộp sọ:

+ Vỡ xương nền, vòm sọ (vỡ, lún)

+ Vỡ nền sọ

– Chấn thương khu trú

+ Tụ máu ngoài màng cứng

+ Tụ máu dưới màng cứng

+ Dập não và tụ máu trong sọ

– Chấn thương lan tỏa

+ Chấn động não

+ Chấn động não nặng gây phù não và hôn mê kéo dài

+ Chấn thương trục lan tỏa

Tổn thương não có thể xảy ra ngay tại nơi chạm thương do va đập, đạn bắn … gây nên chảy máu và tụ não. Các mạch máu có thể bị vỡ, xé hoặc xoắn vặn. Tổn thương não cũng có thể xảy ra đối bên (khác với phía bên va đập) là do một tác động mạnh của va chạm xảy ra đột ngột gây nên sự chuyển động nhanh của tổ chức não và màng não làm xuất hiện lực xé của các tổ chức này gây nên chảy máu và đụng dập tổ chức não. Tỷ lệ tử vong của loại tổn thương này rất cao. Đây cũng là cơ chế tổn thương trục lan tỏa, thường gây tổn thương lan rộng và phù não nặng rất khó hồi phục. Việc xác định cơ chế và vị trí tổn thương sẽ giúp ích rất nhiều cho chẩn đoán và tiên lượng trong quá trình điều trị.

2. Tổn thương thứ phát:

Các tổn thương khu trú và lan tỏa đều có thể gây nên tổn thương thứ phát. Có ba cơ chế gây tổn thương thứ phát: Thiếu máu não do thiếu oxy, tăng áp lực nội sọ và chèn ép não quá lớn và quá nhanh gây tụt hoặc kẹt các tổ chức não.

Hồi sức chấn thương sọ não với mục đích đặt ra là sớm phát hiện những thay đổi về tình trạng thần kinh qua sự theo dõi lâm sàng và cận lâm sàng; dự phòng điều trị để hạn chế thấp nhất tổn thương thứ phát và làm giảm áp lực nội sọ. Sau khi đã phát hiện các thay đổi về tình trạng thần kinh cần phải chẩn đoán cũng như điều trị nội khoa, ngoại khoa tích cực và kịp thời đặc biệt là các loại máu tụ, phù não hoặc động kinh.

Theo Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức