Dấu hiệu nhận biết trẻ dậy thì sớm

Biểu hiện dậy thì sớm ở trẻ em như thế nào?

Dậy thì sớm là hiện tượng trẻ bắt đầu phát triển các đặc điểm sinh lý trưởng thành trước độ tuổi bình thường, cụ thể là trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Những biểu hiện thường gặp bao gồm: Tăng trưởng nhanh về chiều cao, thay đổi hình dáng cơ thể, phát triển ngực (ở bé gái), mọc lông mu, thay đổi giọng nói (ở bé trai) và các dấu hiệu liên quan đến khả năng sinh sản.

Quá trình phát triển này diễn ra nhanh chóng, khiến sự tăng trưởng chiều cao cũng kết thúc sớm hơn so với những trẻ dậy thì đúng độ tuổi. Kết quả là, mặc dù trẻ có thể cao vượt trội ban đầu, nhưng về lâu dài lại có nguy cơ thấp hơn bạn bè đồng trang lứa.

Tình trạng dậy thì sớm thường gặp ở bé gái nhiều hơn bé trai, đặc biệt phổ biến ở những trẻ bị thừa cân hoặc béo phì. Mặc dù không phải là một vấn đề phổ biến, nhưng dậy thì sớm có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến cả thể chất lẫn tâm lý của trẻ.

Về mặt tâm lý, trẻ có thể cảm thấy bối rối, tự ti và khó hòa nhập với bạn bè do sự khác biệt về ngoại hình và sự phát triển cơ thể quá nhanh. Những thay đổi sớm này cũng có thể khiến trẻ đối mặt với lo âu, căng thẳng hoặc rối loạn cảm xúc, ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển xã hội.

Tình trạng dậy thì sớm thường gặp ở bé gái (Ảnh minh họa)

Nguyên nhân gây dậy thì sớm

Dậy thì sớm ở trẻ em có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Quá trình này khởi đầu khi não bộ bắt đầu tiết hormone GnRH (gonadotropin-releasing hormone), kích thích tuyến yên sản sinh hormone sinh dục: estrogen ở bé gái và testosterone ở bé trai. Nếu các hormone này tăng sớm hơn bình thường, có thể là do những bất thường trong cơ thể như sự xuất hiện của khối u ở tuyến thượng thận, buồng trứng, tuyến yên hoặc não. Bên cạnh đó, các rối loạn nội tiết, tổn thương vùng não, hoặc yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc thúc đẩy dậy thì sớm.

Ở một số trẻ, nguyên nhân gây dậy thì sớm vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy vậy, việc tiếp xúc với các sản phẩm có chứa hormone giới tính (estrogen hoặc testosterone) hoặc mắc phải các hội chứng di truyền hiếm gặp như McCune-Albright cũng có thể là yếu tố làm khởi phát quá trình dậy thì sớm hơn bình thường.

Nguyên nhân gây dậy thì sớm vẫn chưa được xác định rõ ràng (Ảnh minh họa) 

Chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm

Để xác định tình trạng dậy thì sớm ở trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các xét nghiệm cần thiết như siêu âm, xét nghiệm máu, chụp cộng hưởng từ (MRI) và X-quang để đánh giá tuổi xương. Những phương pháp này giúp xác định chính xác mức độ phát triển sinh dục của trẻ cũng như tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn như rối loạn nội tiết hay các khối u.

Việc phát hiện sớm là yếu tố then chốt nhằm kiểm soát quá trình dậy thì bất thường. Điều này không chỉ giúp làm chậm sự phát triển sớm mà còn hạn chế các tác động tiêu cực đến chiều cao, sức khỏe thể chất và tâm lý của trẻ. Tùy vào nguyên nhân, bác sĩ có thể áp dụng các phác đồ điều trị khác nhau như sử dụng thuốc ức chế hormone sinh dục hoặc can thiệp điều trị các bệnh lý nền liên quan.

Biện pháp phòng ngừa dậy thì sớm

Mặc dù dậy thì sớm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, cha mẹ vẫn có thể chủ động phòng ngừa bằng cách xây dựng cho trẻ một chế độ dinh dưỡng cân đối, hạn chế nguy cơ thừa cân hoặc béo phì, yếu tố đặc biệt quan trọng đối với bé gái. Việc thăm khám sức khỏe định kỳ theo hướng dẫn của chuyên gia nhi khoa sẽ giúp phát hiện sớm những bất thường trong quá trình phát triển của trẻ.

Ngoài ra, phụ huynh nên hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các sản phẩm có thể chứa hormone hoặc hóa chất ảnh hưởng đến nội tiết tố, như thực phẩm đóng hộp, mỹ phẩm hoặc đồ nhựa không an toàn.

Dậy thì sớm nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời sẽ giúp trẻ phát triển đúng hướng cả về thể chất lẫn tâm lý. Do đó, cha mẹ cần quan sát kỹ lưỡng các dấu hiệu thay đổi ở trẻ và nhanh chóng đưa con đến gặp bác sĩ khi có nghi ngờ để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Thảo Nguyên (tổng hợp)