Làm thế nào để kiểm soát chứng mất ngủ?

Mất ngủ là gì?

Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết mất ngủ được đặc trưng bởi sự không hài lòng mãn tính về số lượng hoặc chất lượng giấc ngủ liên quan đến khó đi vào giấc ngủ, thường xuyên thức giấc vào ban đêm và khó ngủ trở lại và/hoặc thức dậy vào buổi sáng sớm hơn mong muốn, dẫn đến một số dạng suy giảm vào ban ngày, chẳng hạn như ban ngày buồn ngủ, suy giảm chức năng và/hoặc rối loạn tâm trạng. Tình trạng khó ngủ này xảy ra ít nhất 3 đêm mỗi tuần và xuất hiện trong ít nhất 3 tháng mặc dù có đủ cơ hội để ngủ. Mất ngủ khác với thiếu ngủ ở chỗ nó không được xác định bởi một lượng giấc ngủ cụ thể; cá nhân khó ngủ mặc dù có nhiều cơ hội để ngủ.

Mất ngủ có thể được phân loại là từng đợt, dai dẳng hoặc tái phát. Mất ngủ từng đợt bao gồm các triệu chứng kéo dài ít nhất 1 tháng nhưng ít hơn 3 tháng. Mất ngủ dai dẳng được mô tả là có các triệu chứng kéo dài trong 3 tháng hoặc lâu hơn. Bệnh nhân bị mất ngủ tái phát là người đã trải qua hai đợt hoặc nhiều hơn trong khoảng thời gian 1 năm.

Căn nguyên của chứng mất ngủ

Nghiên cứu hiện tại cho thấy rằng chứng mất ngủ chủ yếu là một chứng rối loạn hưng phấn hoặc bất thường trong hệ thống thức/kích thích. Nhiều yếu tố được xác định có thể gây ra sự mất cân bằng trong hệ thống đánh thức/kích thích, chẳng hạn như lối sống, môi trường, lo lắng, yếu tố y tế, di truyền và yếu tố miễn dịch. Thuốc vượt qua hàng rào máu não có thể ức chế hoặc làm tăng kích thích: fluoxetin, paroxetin, beta- blocker, lợi tiểu, amphetamin, caffein… có thể gây mất ngủ.

Sự quản lý mất ngủ

Khi loại bỏ hoặc quản lý thích hợp nguyên nhân gây mất ngủ không giải quyết được các triệu chứng hoặc khi không xác định được nguyên nhân, liệu pháp nhận thức hành vi cho chứng mất ngủ (CBT-I) có hoặc không kèm theo liệu pháp thư giãn được coi là tiêu chuẩn chăm sóc.

CBT-I nhắm vào các vấn đề cơ bản làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn giấc ngủ, bao gồm giáo dục tâm lý, tư vấn giấc ngủ, đào tạo thư giãn, liệu pháp kiểm soát kích thích, liệu pháp hạn chế giấc ngủ và liệu pháp nhận thức.

Nếu các triệu chứng mất ngủ không giải quyết được với CBT-I, có thể bắt đầu điều trị bằng thuốc và nên kết hợp với CBT-I.

Các thuốc được lựa chọn để điều trị mất ngủ: temazepam (Remeron), triazola (Halicon), eszopiclone (Lunesta), zaleplon (Sonata), zolpidem (Ambien), doxepin, remelteon (Remeron)

Việc lựa chọn thuốc cần dựa trên mục tiêu điều trị và đặc điểm riêng của từng bệnh nhân. Rủi ro và lợi ích nên được đánh giá trên cơ sở cá nhân do khả năng xảy ra các tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Liệu pháp không dùng thuốc

Nhiều bệnh nhân bị rối loạn giấc ngủ như mất ngủ sẽ đến gặp dược sĩ để xin lời khuyên. Điều quan trọng là dược sĩ phải đánh giá chính xác bệnh nhân mất ngủ để phân biệt rối loạn giấc ngủ với mất ngủ.

Theo dược sĩ Cao đẳng Y Dược Sài Gòn thuốc không kê đơn thường được sử dụng để giúp điều trị các triệu chứng liên quan đến mất ngủ:

+ Kháng histamine thế hệ đầu tiên là diphenhydramine và doxylamine

+ Melatonin là một loại hormone tự nhiên được sản xuất bởi tuyến tùng và đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quá trình ngủ theo chu kỳ sinh học

Lê Khanh - Sông Cấm