Những cái chết vì Covid-19 bị bỏ sót

Ngày 1/4, vợ và con gái của Rajesh Pathak, biên tập viên báo Sandesh, tờ báo hàng đầu bang Gujarat, phía tây Ấn Độ, tới bệnh viện ở thành phố Gandhinagar, thủ phủ bang, để làm xét nghiệm Covid-19.

Trong lúc xếp hàng, họ nhìn thấy hai túi đựng thi thể xếp trên xe cáng. Nhân viên bệnh viện nói hai bệnh nhân này chết vì Covid-19. Trở về nhà, người vợ kể lại những gì đã chứng kiến cho Pathak.

Pathak đã lập tức gọi cho các phóng viên của mình và quyết định điều tra thêm. "Thông cáo báo chí của chính quyền lại nói rằng chưa có ca tử vong nào vì Covid-19 nào ở Gandhinagar", anh cho hay. Ngày hôm đó, theo số liệu chính thức, toàn bang Gujarat chỉ ghi nhận 9 ca tử vong vì Covid-19, không có người nào ở thủ phủ Gandhinagar.

Lễ hỏa táng một nạn nhân tử vong vì Covid-19 ở Bangalore, thủ phủ bang Karnataka, phía Nam Ấn Độ (Ảnh: AFP)

Hôm sau, một nhóm phóng viên bắt đầu gọi đến các bệnh viện điều trị Covid-19 trong 7 thành phố của bang, gồm: Ahmedabad, Surat, Rajkot, Vadodara, Gandhinagar, Jamnagar và Bhavnagar, rồi ghi lại số người chết.

Từ đó đến nay, Sandesh, tờ báo 98 năm tuổi của Gujarat, hàng ngày đều đăng bản tin công bố số người chết vì Covid-19 và chúng thường cao hơn nhiều lần so với con số chính thức của chính phủ.

"Chúng tôi có các nguồn tin ở bệnh viện và Chính phủ chưa bác bỏ bất kỳ bản tin nào của chúng tôi cả. Nhưng chúng tôi vẫn cần xác minh trực tiếp", Pathak nói.

Tối 11/4, hai phóng viên hiện trường cùng một phóng viên ảnh tìm đến nhà xác của bệnh viện với 1.200 giường được dành cho bệnh nhân Covid-19 ở thành phố Ahmedabad. Trong 17 tiếng, họ đếm được 69 túi thi thể được chuyển ra xe cứu thương đang chờ sẵn. Ngày hôm sau, bang Gujarat công bố 55 ca tử vong vì Covid-19, bao gồm 20 trường hợp từ Ahmedabad.

Tối 16/4, các phóng viên lái xe tổng cộng 150 km quanh Ahmedabad, tìm tới 21 lò hỏa táng. Tại đây, họ đếm số túi đựng thi thể cùng số giàn hỏa thiêu, kiểm tra sổ đăng ký, trao đổi với các nhân viên hỏa táng, xem xét những tờ phiếu ghi nguyên nhân tử vong, chụp ảnh và quay video.

Họ phát hiện ra rằng hầu hết các trường hợp tử vong đều được xác định với nguyên nhân chung chung là do "bệnh tật", dù các thi thể được xử lý theo một quy trình phòng chống lây nhiễm virus khá nghiêm ngặt. Đến đêm, họ đếm được hơn 200 thi thể. Nhưng ngày hôm sau, Ahmedabad chỉ công bố 25 ca tử vong vì Covid-19.

Trong cả tháng 4, các phóng viên của báo Sandesh liên tục đếm thủ công số người chết ở 7 thành phố. Ngày 21/4, họ đếm được 753 ca tử vong, con số cao nhất được ghi nhận trong một ngày kể từ khi sóng Covid-19 thứ hai tấn công Gujarat. Những ngày khác, số người chết họ đếm được luôn trên 500. Ngày 5/5, tờ báo thống kê 83 ca tử vong ở thành phố Vadodara, trong khi con số chính thức từ nhà chức trách là 13.

Chính quyền Gujarat phủ nhận che giấu số người chết thực tế, tuyên bố họ chỉ làm theo các quy trình được chính phủ liên bang đề ra.

Nhưng lời bác bỏ này không thể xóa tan những nghi ngờ khi thống kê từ các tờ báo khác cũng cho thấy điều tương tự. Ví dụ, báo Hindu bản tiếng Anh cho biết họ có thông tin rằng 689 thi thể đã được hỏa táng hoặc chôn tại 7 thành phố của bang Gujarat theo các quy trình xử lý thi thể nhiễm Covid-19 hôm 16/4, nhưng con số chính thức về số ca tử vong toàn bang cùng ngày chỉ là 94.

Gujarat đến nay báo cáo hơn 650.000 ca nhiễm Covid-19 và 8.300 trường hợp tử vong. Tình trạng đếm thiếu số người chết được ghi nhận tại nhiều thành phố của Ấn Độ đang bị đại dịch tấn công mạnh mẽ. Tuy nhiên, số lượng đếm thiếu của bang Gujarat dường như là khá lớn, đến mức tòa án phải lên tiếng khiển trách chính quyền bang.

"Bang không có bất kỳ lý do gì để phải che giấu bức tranh thực sự. Mặt khác, việc giấu giếm và che đậy dữ liệu chính xác sẽ tạo ra nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn như tâm lý sợ hãi, mất lòng tin và hoảng loạn của công chúng nói chung", các thẩm phán hồi tháng 4 nhấn mạnh.

Nhiều người cho rằng hầu hết các ca tử vong vì Covid-19 đều được xác định là do những bệnh lý nền hay bệnh đồng mắc của nạn nhân. Một quan chức cấp cao chính quyền cho hay chỉ những bệnh nhân có xét nghiệm dương tính và chết vì "viêm phổi do virus" mới được tính là tử vong do Covid-19.

Bộ trưởng Y tế Ấn Độ Vijay Rupani khẳng định "mọi trường hợp tử vong đều đang được một ủy ban kiểm tra điều tra và ghi lại".

Theo Prabhat Jha, chuyên gia tại Đại học Toronto, việc đếm thi thể tại các hố chôn hoặc các khu hỏa táng trong ngày có thể không khớp với số liệu chính thức do độ trễ về thời gian ghi nhận. Một số nước như Anh đã báo cáo giảm số người chết chính thức sau khi đánh giá lại cách tính số ca tử vong vì Covid-19.

"Các hệ thống báo cáo và ghi chép bị quá tải trong đại dịch, vì thế các quan chức thường phải mất thời gian để cập nhật. Nhưng họ phải cập nhật chính xác và ghi lại tất cả các trường hợp tử vong. Đếm thi thể tại các bệnh viện và khu hỏa táng là cách tốt để gây sức ép lên chính quyền, buộc họ phải minh bạch", tiến sĩ Jha nhận xét.

Với các phóng viên, việc đếm xác là một trải nghiệm đáng sợ.

Ronak Shah, một trong các phóng viên của Sandesh, kể anh vẫn bị ám ảnh bởi tiếng khóc giữa màn đêm của ba đứa trẻ khi hệ thống phát thanh bệnh viện thông báo cha chúng đã qua đời.

"Lũ trẻ nói chúng đến bệnh viện để đón cha về nhà, 7 giờ sau, thứ chúng đón về là thi thể cha", Shah nhớ lại.

Dipak Mashla, phóng viên dẫn đầu nhóm đến các khu hỏa táng, cho biết sau mỗi ngày làm việc, anh trở về nhà "đầy sợ hãi và run rẩy".

"Tôi nhìn thấy những bậc cha mẹ bên thi thể con cái họ, trả tiền cho nhân viên nhà tang lễ và dặn dò rằng 'Xin hãy đưa con tôi đi thiêu'. Họ thậm chí quá sợ hãi đến mức không dám chạm vào thi thể", anh nói.

Vũ Hoàng (Theo BBC)