Nụ tầm xuân điều trị đau bụng kinh, phong thấp và phù thũng

Vài nét về hoa tầm xuân

Tầm xuân là tên gọi trùng nhau của rất nhiều loài cây, loài hoa khác nhau như hoa liễu tơ (Pussy willow), hoa đậu biếc (Clitoria ternatea) hay hoa hồng tầm xuân (với nhiều loài khác nhau như Rosa cymosa, Rosa canina, Rosa multiflora…).

Trong đó, tầm xuân Rosa multiflora (hay còn gọi là tường vi, dã tường vi, hồng tầm xuân, hoa hồng dại…) là loài chính thức được đề cập trong các tư liệu y học cổ truyền. Đây là loài thân bụi, thường chỉ cao dưới 2m và có lá kép lông chim, nhiều gai. Hoa hồng tầm xuân có 5 cánh với nhiều màu khác nhau (nhưng thường thấy là màu trắng).

Nụ tầm xuân có tác dụng gì?

Hoa tầm xuân có chứa một lượng nhỏ tinh dầu và có vị ngọt, tính mát. Theo y học cổ truyền, hoa tầm xuân phơi khô, sắc lấy nước uống có các tác dụng như:

- Lợi tiểu, điều trị tiêu chảy.

- Giúp hoạt huyết, cầm máu.

- Điều trị nóng nhiệt, thổ huyết, phiền khát.

- Điều trị sốt rét.

- Điều trị ho, nóng ngực, tâm phiền.

Cách dùng: Sắc uống từ 4 – 8g hoa khô mỗi ngày (nếu bị thương ngoài da gây chảy máu thì lấy hoa tán thành bột rồi đắp lên).

Ngoài ra, đối với bệnh bướu tuyến giáp, dân gian còn dùng bài thuốc đặc biệt với thành phần hoàn toàn là hoa – bao gồm hoa tầm xuân và các loài hoa có dược tính như hoa hồng, hoa chỉ xác và hoa hậu phác Bắc (mỗi vị 5g), tất cả cùng sắc lấy nước uống.

Lá, quả và rễ tầm xuân có tác dụng gì?

Lá: Lá tầm xuân thường được dân gian dùng ngoài da trong trường hợp mụn nhọt sưng đau (giã nát lá tươi và đắp lên).

Quả: Quả tầm xuân có các công dụng như: Điều trị tiêu chảy; Giúp lợi tiểu, nhuận tràng, tiêu viêm; Thanh nhiệt, giải độc; Hoạt huyết và điều trị đau bụng khi hành kinh; Điều trị phong thấp, nhức mỏi, làm mạnh gân xương.

Cách dùng: Sắc uống từ 2 – 5g mỗi ngày hoặc theo chỉ định của thầy thuốc (có thể tăng lên tùy trường hợp). Ở Ấn Độ, quả tầm xuân còn được dùng đắp lên các vết loét, vết thương hoặc tay chân bị bong gân (lấy quả tươi giã nát, đắp lên).

Rễ: Rễ tầm xuân có vị đắng chát, tính mát và có tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc; Lợi thấp, khu phong, hoạt lạc; Điều trị phong thấp; Giúp lợi tiểu, thông tiểu tiện và điều trị phù thũng.

Cách dùng: Sắc uống từ 4 – 12g rễ tầm xuân mỗi ngày hoặc nhiều hơn theo chỉ định của thầy thuốc. Ở Trung Quốc, rễ tầm xuân còn được dùng điều trị chảy máu mũi và kinh nguyệt quá nhiều với liều cao hơn: 10 – 20g mỗi ngày, sắc lấy nước uống.

Ngoài ra, trong trường hợp háo khát, tiểu dầm ở trẻ em hay tiểu nhiều lần ở người già thì có thể dùng với liều lớn hơn (từ 20 – 30g) và sắc nước thật đặc để uống (nếu bị kiết lỵ cấp và mãn tính thì cũng dùng từ 20 – 30g nhưng nên sao vàng rồi mới sắc đặc).

Một số bài thuốc kết hợp nụ tầm xuân

Điều trị phù thũng, tiểu ít, táo bón: Lấy rễ cây tầm xuân (16g), trần bì (8g), gừng (4g), ngũ gia bì và rễ dâu tằm (mỗi loại 12g), sắc trong 500ml đến khi nước sắc còn 200ml thì chia thành 3 lần uống trong ngày.

Điều trị kiết lỵ kéo dài: Dùng rễ cây tầm xuân kết hợp với rễ cây gai tầm xoọng (hay còn được gọi là cây quýt gai), vỏ quả chuối hột và vỏ quả thạch lựu (mỗi vị 20g), sắc lấy nước uống và chia thành 2 lần trong ngày (lưu ý nên dùng bài thuốc này liên tục từ 3-5 ngày).

Điều trị phong thấp, teo cơ và lưng gối đau nhức: dùng 12g rễ cây tầm xuân phối hợp cùng rễ dây gấc, rễ cây gai tầm xoọng và khúc khắc – hay còn gọi thổ phục linh (mỗi vị 10g), tất cả cùng sắc uống 2 lần trong ngày.

Lưu ý khi dùng nụ tầm xuân

Đối tượng cần tránh: Người yếu, hư nhược không nên dùng.

Liều lượng: Không dùng quá liều các bài thuốc từ tầm xuân (nhất là rễ cây).

Theo Caythuoc.org