Sự khác biệt trong việc phát tán giọt bắn từ miệng có thể góp phần tạo ra các "siêu lây nhiễm" (super spreaders)

Các tác giả của nghiên cứu đã mời 23 tình nguyện viên đến phòng thí nghiệm tại Pháp để quan sát xem các giọt nước bọt di chuyển được bao xa khi những người này nói chuyện, ho và thở bình thường – cả khi có và không đeo khẩu trang.

(Ảnh: Peter Dazeley/The Image Bank/Getty Images)

Họ sử dụng một phương pháp có tên là Hình ảnh giao thoa laser để đo kích thước giọt bắn (ILIDS) – về cơ bản là dùng camera tốc độ cao để ghi lại kích thước và tốc độ của các giọt khi chúng đi qua ánh sáng laser.

"Các phép đo thực nghiệm về kích thước và tốc độ của những giọt bắn này, cùng với các đặc tính của luồng khí được thở ra, là rất quan trọng để dự đoán hành vi của chúng sau khi phát tán, đồng thời phát triển các chiến lược hiệu quả nhằm giảm thiểu sự truyền nhiễm", các nhà nghiên cứu viết trong bài báo sắp được xuất bản.

Mặc dù cộng đồng khoa học đã có nhiều nỗ lực, vẫn còn thiếu một đặc tả toàn diện về sự phân bố kích thước của các giọt khí thở ra, khi mà các nghiên cứu khác nhau cho ra kết quả rất khác biệt.

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng, việc nói và ho tạo ra các giọt có kích thước từ 2 đến 60 micromet (μm), trong khi thở bình thường tạo ra các giọt có kích thước từ 2 đến 8 μm. Như có thể dự đoán, ho tạo ra các giọt di chuyển nhanh nhất (nhanh hơn ít nhất một bậc) và có nồng độ cao nhất.

Thở khiến các giọt bắn phân tán nhiều hơn theo phương lên – xuống, trong khi nói và ho tạo ra một luồng hẹp hơn. Một điểm tích cực là việc đeo khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế đã chặn được từ 74% đến 86% các giọt bắn trong mọi kiểu thở ra.

Một điều đáng chú ý khác là sự khác biệt giữa các tình nguyện viên – và thậm chí là giữa các lần đo của cùng một người. Điều này ủng hộ ý tưởng về hiện tượng "siêu lây nhiễm": một số người có xu hướng phát tán mầm bệnh nhiều hơn người khác.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét cả hướng đi của giọt, cùng với kích thước và tốc độ (Nguồn: Grandoni và cộng sự, Physical Review Fluids, 2025)

"Chúng tôi quan sát thấy sự biến thiên đáng kể trong cả kích thước và tốc độ giọt giữa các tình nguyện viên, với mức biến thiên giảm nhẹ khi xét các thử nghiệm lặp lại trên cùng một người", các nhà nghiên cứu viết. Hiểu được mối liên hệ giữa sự biến thiên trong từng người và các yếu tố như điều kiện cá nhân hay môi trường đòi hỏi phải có thêm phân tích và thử nghiệm.

Dữ liệu được thu thập cẩn thận này sẽ hữu ích cho các nghiên cứu trong tương lai về cách lây truyền bệnh và làm thế nào để ngăn chặn sự lây lan đó – một vấn đề phức tạp vẫn còn là thách thức với giới chuyên môn.

Trong các nghiên cứu tiếp theo, nhóm nghiên cứu mong muốn tuyển thêm nhiều tình nguyện viên đa dạng hơn để áp dụng quy trình ILIDS, đồng thời phát triển các hướng dẫn liên quan đến các biện pháp phòng ngừa (như đeo khẩu trang) có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể trong việc giảm lây nhiễm.

"Việc tiến hành đo trên một nhóm tình nguyện viên lớn hơn sẽ giúp đánh giá mức độ biến thiên giữa các cá nhân – bao gồm cả sự khác biệt trong cách phát tán và hình dạng khuôn mặt khác nhau, từ đó ảnh hưởng đến độ khít của khẩu trang bảo vệ", các nhà nghiên cứu cho biết.

Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Physical Review Fluids.

Theo Science Alert