Thế giới vẫn chưa 'thức tỉnh' về khủng hoảng thiếu oxy

 Tổ chức Báo chí Điều tra - cơ quan phi chính phủ có trụ sở tại London, Anh - phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn để tìm ra các quốc gia có nguy cơ cao nhất rơi vào tình trạng cạn kiệt oxy y tế.

Ngoài ra, tổ chức này cũng nghiên cứu dữ liệu tỷ lệ tiêm chủng vaccine COVID-19 trên tổng dân số của các quốc gia trên toàn cầu, theo Guardian.

19 quốc gia trên thế giới - bao gồm Ấn Độ, Argentina, Iran, Nepal, Philippines, Malaysia, Pakistan, Argentina, Costa Rica, Ecuador và Nam Phi - được coi là có nguy cơ cao nhất cạn kiệt oxy y tế.

Kể từ tháng 3, làn sóng COVID-19 bùng phát khiến số ca COVID-19 tăng ít nhất là 20%, trong khi tỷ lệ tiêm chủng ở các nước này chưa đến 20% dân số.

Kho chứa bình oxy tại bệnh viện Steve Biko Academic ở Pretoria, Nam Phi. Ảnh: AP.

Các chuyên gia lo ngại một số quốc gia châu Á sẽ gặp rủi ro trước nguy cơ thiếu oxy y tế cho người bệnh COVID-19 có triệu chứng nghiêm trọng.

Ngoài ra, các nước châu Phi - gồm Nigeria, Ethiopia, Malawi và Zimbabwe - có hệ thống y tế kém phát triển, đồng nghĩa với việc nhu cầu oxy tăng cao có thể gây áp lực rất lớn với ngành y tế.

Leith Greenslade, điều phối viên của tổ chức công - tư Every Breath Counts Coalition, cho biết nhiều quốc gia trong số này phải đối mặt với tình trạng thiếu oxy y tế trong đại dịch.

Nhu cầu dưỡng khí nếu tăng cao bất thường sẽ đẩy các hệ thống y tế đến bờ vực.

“Lẽ ra tình hình đại dịch vào năm 2020 và tháng 1 năm nay ở Brazil và Peru phải là hồi chuông cảnh tỉnh. Nhưng thế giới vẫn không thức tỉnh", chuyên gia Greenslade nói.

"Sau khi chứng kiến những gì đã xảy ra ở Mỹ Latin, lẽ ra chúng ta phải đoán trước được tình hình ở Ấn Độ. Giờ đây, khi nhìn sang châu Á, chúng ta nên nhận thức rằng tình trạng này có thể sẽ lặp lại ở một số thành phố lớn tại châu Phi", chuyên gia Greenslade cho biết thêm.

Hồi chuông cảnh tỉnh

Robert Matiru, người đứng đầu lực lượng đặc nhiệm khẩn cấp phụ trách oxy cho bệnh nhân COVID-19, nói với Tổ chức Báo chí Điều tra rằng: "Có khả năng các hệ thống y tế sẽ sụp đổ hoàn toàn, đặc biệt là ở các quốc gia có hệ thống y tế yếu kém".

Các bệnh viện ở Ấn Độ rơi vào tình trạng thiếu oxy trầm trọng kể từ khi nước này đối mặt với làn sóng đại dịch thứ hai.

Vào giữa tháng 5, Ấn Độ cần thêm 15,5 triệu m3 oxy mỗi ngày để dành riêng cho bệnh nhân COVID-19 - nhiều hơn 14 lần so với nhu cầu vào tháng 3.

Để đối phó với tình hình này, Ấn Độ cấm tất cả hoạt động xuất khẩu oxy dạng lỏng.

Tuy nhiên, điều khiến các chuyên gia lo lắng hơn là ảnh hưởng của làn sóng này đến các nước láng giềng của Ấn Độ - bao gồm Pakistan, Nepal, Bangladesh, Sri Lanka và Myanmar.

Một số nước phụ thuộc đáng kể vào thiết bị y tế và nguồn cung oxy y tế do Ấn Độ sản xuất.

Zachary Katz, phó chủ tịch phụ trách dược phẩm thiết yếu của Sáng kiến Tiếp cận Y tế Clinton (CHAI), cho biết: “Hãy tưởng tượng nếu các quốc gia này đạt đỉnh dịch cùng lúc, tình hình có thể còn tồi tệ hơn nhiều, bởi Ấn Độ cần tất cả nguồn cung oxy".

Dữ liệu của Tổ chức Báo chí Điều tra cho thấy Nepal hiện cần lượng oxy gấp 100 lần so với hồi tháng 3.

Nhu cầu oxy y tế ở Sri Lanka đã tăng gấp 7 lần kể từ giữa tháng 3.

Ở Pakistan, quốc gia đang hứng chịu làn sóng COVID-19 thứ ba, gần 60% bệnh nhân phải thở oxy trong bệnh viện so với thời kỳ cao điểm trước đó vào mùa hè năm 2020.

Fyezah Jehan - bác sĩ ở thành phố Karachi, Pakistan - cho biết: “Tâm trạng của mọi người ở đây rất tồi tệ. Chúng tôi rất sợ tình trạng như ở Ấn Độ. Chúng tôi hy vọng điều kỳ diệu sẽ xảy ra và lệnh phong tỏa hiện nay có thể ngăn chặn một làn sóng mới".

"Nhu cầu oxy tăng nhanh chóng gây áp lực lên hệ thống y tế. Khi hệ thống không thể đáp ứng, chúng tôi phải chứng kiến bệnh nhân tử vong", chuyên gia Greenslade cảnh báo.

"Và điều đó sẽ tiếp tục xảy ra tuần này qua tuần khác, tháng này qua tháng khác, nếu việc triển khai tiêm chủng vaccine bị chậm trễ. Bởi tại thời điểm này, nếu tỷ lệ tiêm vaccine tăng lên, số ca mắc mới Covid-19 sẽ giảm xuống", bà Greenslade nhận định.

“Từ nguyên thủ quốc gia, bộ trưởng y tế cho tới bộ trưởng tài chính… những quốc gia này đã không ưu tiên oxy như một loại thuốc thiết yếu. Như chúng ta thấy ở Ấn Độ, rất nhiều người đã chết và con số tử vong tiếp tục tăng lên hàng ngày vì thiếu oxy", bà Greenslade nói thêm.

Cần đi trước, đón đầu khủng hoảng

Một số quốc gia yêu cầu các công ty sản xuất oxy lỏng chuyển hướng đối tượng khách hàng, từ cung cấp cho các doanh nghiệp sang cung cấp cho bệnh viện. Hiện sản lượng oxy y tế chỉ chiếm 1% sản lượng oxy lỏng toàn cầu.

Ở Iraq, các công ty khí đốt có thể sản xuất khoảng 64.000 m3 oxy lỏng mỗi ngày, tương đương 1/3 nhu cầu của bệnh nhân COVID-19 tại nước này.

Ở Colombia, ngành công nghiệp này chỉ có thể cung cấp 450.000 m3 mỗi ngày, ít hơn 2/3 so với nhu cầu.

Ở Peru, nếu các công ty khí đốt chuyển sang cung cấp oxy cho ngành y tế, sản lượng cũng chỉ có thể đáp ứng 80% lượng oxy cần thiết.

Jesús Valverde Huamán, bác sĩ tại khoa chăm sóc đặc biệt ở Lima (Peru), cho biết đã luôn phải đấu tranh liên tục để tìm đủ oxy cho bệnh nhân - ngoại trừ một khoảng thời gian ngắn vào tháng 11 và tháng 12/2020, khi số ca bệnh giảm dần.

"Chúng ta phải đặt ra câu hỏi rất quan trọng là tại sao một nguồn tài nguyên thiết yếu như oxy lại bị dành phần lớn cho công nghiệp khai thác mỏ, thép, dầu và khí đốt; trong khi hệ thống bệnh viện công yếu kém không có đủ oxy để cứu sống trẻ sơ sinh, người lớn và người cao tuổi", bà Greenslade nhấn mạnh.

Ngoài oxy dạng lỏng là nguồn cung chính, các bệnh viện có thể lấy oxy y tế từ một số nguồn khác, như các máy lọc oxy tại chỗ và các máy cô đặc oxy di động.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), UNICEF, Ngân hàng Thế giới, cùng với các nhà tài trợ và tổ chức phi chính phủ khác đã vận chuyển hàng trăm nghìn thiết bị cô đặc oxy đến các quốc gia để giúp họ giải quyết nhu cầu oxy y tế tăng cao.

Ngân hàng Thế giới cảnh báo nhiều quốc gia đã không đăng ký các khoản vay khẩn cấp để giúp nâng cấp hệ thống cung cấp oxy y tế.

Năm 2020, Ngân hàng Thế giới cung cấp 160 tỷ USD cho các quốc gia đối phó với COVID-19. Trong tháng này, khoản vay trên được bổ sung thêm 12 tỷ USD.

Các quốc gia có thể sử dụng khoản vay để nhập khẩu oxy hoặc tăng cường sản xuất oxy y tế.

Sắp tới, bà Greenslade mong muốn các chính phủ đề ra chiến lược toàn diện để đảm bảo nguồn cung oxy y tế.

Theo đó, các nhân viên y tế được đào tạo bài bản để có thể cung cấp dưỡng khí cho bệnh nhân một cách an toàn, cũng như có thể bảo trì, sửa chữa thiết bị.

"Những gì họ đang làm hiện nay là các chính phủ nhóm họp để tìm giải pháp xử lý khủng hoảng hiện hữu. Nhưng vấn đề là họ cần phải đi trước đón đầu nó", bà Greenslade nhận định.

Hương Ly (Theo Zingnews)