Thức uống ngọt, hậu quả đắng: Cảnh báo về sức khỏe

Tác động của đường đối với sức khỏe thể chất

Đồ uống có đường thường chứa lượng calo rất cao nhưng lại không mang lại giá trị dinh dưỡng thực sự. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều đường, phần năng lượng dư thừa sẽ nhanh chóng được chuyển hóa thành mỡ, từ đó làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng, lượng đường tự do tiêu thụ mỗi ngày nên chiếm dưới 10% tổng năng lượng nạp vào, và lý tưởng nhất là dưới 5%, tương đương khoảng 25 gram (khoảng 6 muỗng cà phê). Tuy nhiên, trong thực tế, mức tiêu thụ đường trung bình của nhiều người vượt xa giới hạn này. Chẳng hạn, chỉ một chai nước ngọt phổ biến đã chứa đến 30 - 40 gram đường.

Một chai nước ngọt chứa 30 - 40gram đường (Ảnh minh họa) 

Không chỉ gây béo phì, việc tiêu thụ quá nhiều đường còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nghiêm trọng như tiểu đường tuýp 2, tăng huyết áp và các bệnh tim mạch.

Tác động âm thầm đến não bộ và tâm lý

Không chỉ ảnh hưởng đến thể chất, đồ uống có đường còn gây tác động không nhỏ đến hoạt động của não bộ, đặc biệt là các vùng liên quan đến cảm xúc và trí nhớ. Khi tiêu thụ một lượng đường lớn, cơ thể sẽ giải phóng dopamine, loại chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn và dễ chịu.

Đồ uống có đường ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ (Ảnh minh họa)

Sự kích thích này khiến người uống dễ hình thành thói quen tiêu thụ lặp đi lặp lại, theo cơ chế gần giống như nghiện. Trẻ em và thanh thiếu niên là những đối tượng đặc biệt nhạy cảm, dễ bị tác động và lệ thuộc vào đường nếu không được kiểm soát hợp lý.

Những nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi đồ uống có đường

Phụ nữ mang thai, trẻ em, người cao tuổi và người mắc các bệnh chuyển hóa là những nhóm đối tượng đặc biệt nhạy cảm với tác động của đường. Việc tiêu thụ quá nhiều đường ở các nhóm này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn so với người bình thường.

Đối với thai phụ, việc thường xuyên sử dụng đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, đồng thời ảnh hưởng đến sự phát triển chuyển hóa và cân nặng của thai nhi. Trẻ em nếu tiếp xúc với đường từ sớm có nguy cơ cao bị sâu răng, rối loạn hành vi và dễ hình thành thói quen ăn uống thiếu lành mạnh.

Thống kê cho thấy, có đến 43% học sinh tiêu thụ đồ uống có đường ít nhất hai lần mỗi tuần, trong đó 13,5% sử dụng gần như hằng ngày. Đáng chú ý, lượng tiêu thụ trung bình đầu người đã tăng vọt từ 18 lít/năm vào năm 2009 lên 66 lít/năm vào năm 2023, tức tăng hơn gấp ba lần chỉ trong vòng 14 năm.

Làm sao để kiểm soát thói quen tiêu thụ đồ uống có đường

Để hạn chế tác hại từ đồ uống có đường, người tiêu dùng nên bắt đầu bằng việc thay thế bằng các lựa chọn lành mạnh hơn như nước lọc, trà không đường, nước ép trái cây tươi hoặc nước detox từ trái cây và rau củ. Những thức uống này không chỉ giúp giải khát mà còn hỗ trợ quá trình thanh lọc cơ thể và cung cấp thêm dưỡng chất có lợi. 

Bên cạnh đó, tập thói quen đọc nhãn sản phẩm là một bước quan trọng. Việc kiểm tra thành phần dinh dưỡng, đặc biệt là mục đường (sugar), sẽ giúp bạn chủ động kiểm soát lượng đường nạp vào mỗi ngày. Nên ưu tiên các sản phẩm ghi rõ “không đường”, “ít đường” hoặc “không thêm đường”.

Ngoài ra, bạn có thể điều chỉnh từ từ thói quen tiêu thụ bằng cách giảm dần tần suất và khẩu phần. Ví dụ, thay vì uống nước ngọt hàng ngày, có thể bắt đầu giới hạn còn 2 - 3 lần mỗi tuần, sau đó tiến tới chỉ dùng trong những dịp đặc biệt. Việc chọn loại chai nhỏ thay vì chai lớn cũng là cách kiểm soát tốt lượng đường tiêu thụ. 

Đặc biệt, không nên tích trữ sẵn đồ uống có đường trong nhà để tránh bị cám dỗ. Với trẻ em, phụ huynh cần hướng dẫn từ sớm, giúp trẻ hình thành thói quen uống nước lọc và tránh lệ thuộc vào vị ngọt nhân tạo. Kết hợp chế độ ăn lành mạnh với hoạt động thể chất thường xuyên cũng góp phần hạn chế cảm giác thèm đường và duy trì sức khỏe lâu dài.

Khả Bích (tổng hợp)