Amip ăn não là gì, có nguy hiểm chết người không?

Amip ăn não là gì?

Amip ăn não là một loại ký sinh trùng có tên khoa học là Naegleria fowleri thường sống dưới nước  ở các hồ nước ngọt, sông và suối nước nóng. Naegleria fowleri đi lên mũi đến não và gây ra các tổn thương nghiêm trọng ở não với các biểu hiện như: thay đổi về khứu giác hoặc vị giác, sốt, đột ngột đau đầu dữ dội,... 

Khi người bệnh nhiễm amip Naegleria sẽ gây ra một bệnh gọi là Viêm não màng não tiên phát do amip (Primary amebic meningoencephalitis) với triệu chứng viêm não và phá hủy mô não. Thông thường bắt đầu từ hai đến 15 ngày sau khi nhiễm amip, người bệnh các triệu chứng như sau: Thay đổi về khứu giác hoặc vị giác, sốt, đột ngột đau đầu dữ dội, cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng, buồn nôn, hay nhầm lẫn, buồn ngủ, động kinh và có ảo giác.

Hầu hết những người bị nhiễm naegleria tử vong trong vòng một tuần sau khi nhiễm. Hàng triệu người tiếp xúc với amip gây nhiễm trùng naegleria mỗi năm, nhưng chỉ một số ít trong số họ bị bệnh. Hiện nay các nhà khoa học chưa lý giải được tại sao một số người bị nhiễm naegleria trong khi những người khác thì không.

Rất ít người bị nhiễm có thể sống sau nhiễm trùng naegleria kể cả khi đã được điều trị. Phát hiện, chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng cho sự sống còn của người bệnh.

Phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị chính cho nhiễm trùng naegleria là thuốc kháng nấm, amphotericin B tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm vào xung quanh tủy sống của người bệnh để tiêu diệt amip.

Một loại thuốc đang được thử nghiệm được gọi là miltefosine dùng để điều trị khẩn cấp các trường hợp nhiễm trùng naegleria. Thuốc này khi được dùng cùng với các loại thuốc khác và kết hợp với việc kiểm soát phù não, có thể làm tăng khả năng sống sót cho người bệnh.

Tại Việt Nam, các nhà khoa học cũng có những phân tích về Amip ăn não. Tại bài trả lời báo chí trước đó, PGS – TS Nguyễn Trần Hiển – Nguyên Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ - khẳng định: “Khó có khả năng amíp ăn não người lây truyền qua đường không khí”.

Theo PGS Hiển, naegleria fowleri là sinh vật đơn bào sống tự do trong nước, ưa thích môi trường nước nóng, thường phổ biến ở trong tự nhiên như nước sông, hồ và suối nước nóng và trong đất lắng cặn ở sông hồ có nước ấm/nóng, phát triển mạnh nhất ở nhiệt độ 46 độ C và có thể sống sót trong một thời gian ngắn ở nhiệt độ cao hơn. Nó sống được nhờ ăn các vi sinh vật như vi khuẩn trong nước. Do đó, khó có khả năng sinh vật đơn bào này có thể có mặt và tồn tại trong đất khô, thành bụi và bay trong không khí.

Hơn nữa, để có thể xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh được, cần phải có hành vi đặc biệt làm cho nước có chứa sinh vật này xộc hay hít vào mũi, từ đó theo thần kinh lên não gây viêm não, màng não. Trên thực tế, cũng chưa có báo cáo nào về lây truyền qua đường không khí của sinh vật đơn bào này. Bệnh không lây truyền từ người sang người, không gây thành dịch. Người không bị mắc bệnh khi ăn uống nước bị nhiễm sinh vật đơn bào này.

Cậu bé Josh McIntyre tử vong do nhiễm amip ăn não.

Cảnh báo thảm họa từ Amip ăn não

Tại Mỹ, ngày 25/9 vừa qua, Giới chức bang Texas đã phải ban bố cảnh báo thảm họa sau khi một cậu bé 6 tuổi sống tại thành phố Lake Jackson tử vong do loại amip ăn não cực hiếm, nghi nhiễm từ nguồn nước. Các bác sĩ nhanh chóng xác định nguồn lây nhiễm vi khuẩn của cậu bé có thể từ một đài phun nước ở phía trước của Trung tâm Hành chính thành phố hoặc từ nguồn nước tại nhà riêng của cậu bé. 

Theo đó, nguồn nước từ khu vực đài phun nước cho kết quả âm tính với Naegleria fowleri. Chính quyền thành phố Lake Jackson tiếp tục tiến hành xét nghiệm thêm 11 mẫu nước khác. Trong đó, 3 mẫu đã cho kết quả dương tính với amip, bao gồm cả mẫu nước lấy từ nhà riêng cậu bé.

CDC cho biết, Naegleria fowleri là một loại amip cực kỳ hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cực kỳ cao. Theo đó, từ năm 2008-2019, cả nước Mỹ chỉ ghi nhận 34 trường hợp nhiễm amip ăn não Naegleria fowleri, tuy nhiên chỉ có 4 người trong số đó sống sót.

Dương Nhung (tổng hợp)