Cách cha mẹ dạy con quản lý và kiểm soát cảm xúc

Đặc biệt là một kỹ năng: Dạy con Quản lý và Kiểm soát cảm xúc. Nên quả thực có nhiều đứa trẻ dễ bùng nổ, mất kiểm soát cảm xúc hoặc rơi vào các trạng thái cảm xúc tiêu cực như thất vọng/ sợ hãi/ lo lắng/ hồi hộp/ bực tức/ chán ghét…

Dạy con quản lý và kiểm soát cảm xúc của mình thế nào khi chính cha mẹ chúng cũng không biết quản lý và kiểm soát cảm xúc của bản thân họ? Nhiều cha mẹ tuỳ tiện thể hiện những cảm xúc tiêu cực trước mặt con [hàng ngày] và tự cho rằng mình có quyền đó vì mình là bố chúng, mẹ chúng. Rồi bao biện và đổ lỗi cho áp lực công việc, mưu sinh, cày cuốc lo cho con ăn học. Cuối cùng, chúng ta tạo ra những sản phẩm sao y bản chính những cảm xúc tiêu cực từ mình. Nên nhớ, cảm xúc giống như COVID-19, nó có khả năng lây lan rất nhanh. Thậm chí nó còn dã man hơn Covid khi nó không chỉ lây lan qua “giọt bắn” như khi ai đó mắng mỏ bạn, xúc phạm bạn mà còn lây lan qua không khí như một người tỏ ra sợ hãi có thể khiến tất cả những người trong phòng rối loạn sợ hãi theo. Và ở thời đại mạng xã hội như hiện nay thì dù không tiếp xúc trực tiếp, nó vẫn có thể lây lan trên môi trường mạng như khi newsfeed của bạn có quá nhiều năng lượng tiêu cực.

(Ảnh minh họa)

Có một chỉ số này: Bạn là trung bình của 5 người bạn mà bạn thân nhất. Có nghĩa là cảm xúc của chúng ta bị ảnh hưởng bởi 5 người mà ta gần gũi, chơi chung nhiều nhất. Nếu 5 người đó đều là những người tiêu cực, bạn khó mà nghĩ tích cực được. Điều đó càng đúng hơn với con bạn nếu như nó coi bố mẹ, ông bà là những người thân nhất của nó.

Bbản chất của cảm xúc, nó là những hợp chất hoá học được tiết ra trong não và trong cơ thể để hồi đáp cách diễn giải của bạn về một vấn đề cụ thể. Não cần ¼ giây để nhận dạng vấn đề và ¼ giây nữa để sản xuất chất hóa học cảm xúc. Mỗi cảm xúc chỉ kéo dài vài giây. (Các nhà khoa học cho rằng nó tồn tại trong cơ thể chúng ta khoảng 6 giây hoặc có thể lâu hơn một chút). Qua 60 giây, nếu bạn vẫn không quản lý được cảm xúc, nó sẽ tiếp tục kết nối với những cảm xúc tiêu cực lân cận và lâu hơn nữa sẽ biến thành cảm giác chủ đạo trong bạn. Từ cảm giác biến thành tâm trạng và chi phối mọi hoạt động của bạn. Nên mới có cái câu: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” vậy.

Dạy con quản lý và kiểm soát cảm xúc ngoài việc thay đổi chính bản thân (nhiều cha mẹ không thích điều này và luôn cho rằng đó chỉ là lý thuyết vì bản chất họ không muốn thay đổi bản thân), thì cũng cần bạn can thiệp từ bé. Không phải khống chế hay áp đặt con, cấm đoán con khi con có những cảm xúc tiêu cực. Mà là hướng con đến những cảm xúc tích cực nhiều hơn, giúp con đối diện với cảm xúc của mình, hiểu cảm xúc ấy bắt đầu từ đâu và có cách nào để chúng ta sửa chữa cảm xúc đó. Con tức giận ném đồ thì phải giúp con hiểu về cảm xúc tức giận chứ không phải hành vi ném đồ.

Công thức HOPE này hy vọng sẽ giúp không chỉ con cái mà cả chính chúng ta, cha mẹ của chúng, cũng cần ghi lại:

H – (Happiness) Sự hạnh phúc. Tập trung vào những ký ức vui vẻ, tích cực, hạnh phúc. Gia tăng những trải nghiệm tích cực. Thưởng thức những thành công mà chúng ta đã từng đạt được. Tăng thêm quỹ thời gian cho những hoạt động giúp bạn cảm thấy tốt hơn. Đọc sách cũng là một cách giúp mình bình tâm, tìm được cảm xúc tích cực. Tất nhiên, chọn cuốn sách nào tích cực nhé, đừng đọc mấy cuốn khiến tâm trạng bạn u ám thêm.

O – (Observe) Quan sát và quan tâm. Quan sát cuộc sống xung quanh bạn và quan tâm tới những điều làm bạn vui, lạc quan và yêu đời. Quy tắc 5 người bạn thân lúc này là quan trọng. Hãy chọn hướng nhìn của mình. Bỏ bớt đi những người bạn tiêu cực.

P – (Physiology and behavioral changes) Sinh lý học và thay đổi hành vi. Tập trung vào việc thư giãn, tập thể dục và chăm sóc bản thân. Thật khó để vui được khi mình đang ốm yếu. Nhưng dù sức khoẻ bạn không được tốt thì tâm trạng cũng cần phải vui vẻ, lạc quan để chiến đấu lâu dài với bệnh tật. Mặc bộ quần áo khiến bạn phấn chấn hơn hay chăm sóc bản thân giúp mình tự tin hơn cũng là điều nên làm.

E - (Eudaimonia). Điều này có nghĩa là phấn đấu cho các mục tiêu trong cuộc sống để hoàn thiện bản thân bạn hơn. Hãy đặt mục tiêu để hoàn thành chứ đừng đặt mục tiêu để bằng bạn bằng bè. Một trong những cái sai của đặt mục tiêu là chúng ta muốn hơn ai đó. Đừng! Hãy là phiên bản tốt nhất của chính mình trước đã.

Và cuối cùng, hãy tập luyện với con quy tắc 60 giây không làm gì cả khi bị cảm xúc tiêu cực tấn công. Hãy thả lỏng bản thân trong 60 giây để cảm xúc tiêu cực dịu đi trước đã. Bởi trong 60 giây đó, bạn có thể đâm chết một ai đó hoặc buông ra những lời tổn thương nhau đấy.

Còn rất nhiều cách khác để “hạ hoả trong cơn bực tức”/ hành xử trong lúc buồn đau/ quyết định trong khi bấn loạn… mà chúng ta có thể tìm thấy nó rất nhiều trên mạng chỉ bằng công cụ Google.

Theo Nhà văn Hoàng Anh Tú