Tăng huyết áp áo choàng trắng: Khi con số đo được có thể đánh lừa bác sĩ

Biểu hiện của hội chứng tăng huyết áp áo choàng trắng

Tăng huyết áp áo choàng trắng là tình trạng huyết áp tăng cao bất thường khi người bệnh tiếp xúc với môi trường y tế, đặc biệt là khi gặp bác sĩ hoặc nhân viên y tế. Tuy nhiên, huyết áp thường trở lại bình thường khi đo tại nhà hoặc trong bối cảnh không liên quan đến y tế.

Huyết áp tăng cao bất thường khi người bệnh tiếp xúc với môi trường y tế (Ảnh minh họa) 

Nguyên nhân chính là do phản ứng tâm lý lo lắng, căng thẳng hoặc sợ hãi khi bước vào môi trường khám chữa bệnh. Khi đối mặt với áp lực tinh thần, cơ thể tiết ra hormone stress khiến tim đập nhanh và mạch máu co lại, dẫn đến huyết áp tăng tạm thời, ngay cả khi người bệnh không ý thức rõ mình đang lo lắng.

Triệu chứng thường gặp là huyết áp tăng cao trong phòng khám mà không có dấu hiệu lâm sàng rõ ràng. Tuy nhiên, một số người có thể cảm thấy hồi hộp, tim đập nhanh, lo lắng quá mức, đau đầu (đặc biệt ở thái dương hoặc vùng chẩm), chóng mặt, vã mồ hôi, run tay hoặc đỏ mặt… tất cả đều là biểu hiện của hệ thần kinh giao cảm phản ứng với stress.

Nguyên nhân gây tăng huyết áp áo choàng trắng

Tăng huyết áp áo choàng trắng xuất phát từ nhiều yếu tố như chu kỳ sinh học (huyết áp ban ngày cao hơn ban đêm), môi trường ồn ào, nơi đông người, hoặc việc sử dụng chất kích thích như cà phê, trà, thuốc lá. Cảm xúc căng thẳng, lo lắng khi khám bệnh, lấy máu hay nội soi cũng là yếu tố góp phần làm huyết áp tăng tạm thời.

Về mặt sinh học, phản ứng căng thẳng kích hoạt hệ thần kinh giao cảm và nội tiết, làm tăng nồng độ hormone như catecholamine và corticosteroid. Các chất này khiến tim đập nhanh, mạch co lại, dẫn đến huyết áp tăng đột ngột. Dù không nguy hiểm ngay, nhưng khoảng 5% người mắc hội chứng này mỗi năm có thể tiến triển thành tăng huyết áp thực sự nếu không theo dõi và kiểm soát kịp thời.

Tạm thời vô hại nhưng sẽ thành có hại nếu không được điều trị (Ảnh minh họa)

Tăng huyết áp áo choàng trắng – Tạm thời nhưng không vô hại

Dù chỉ là hiện tượng tăng huyết áp tạm thời trong môi trường y tế, tăng huyết áp áo choàng trắng (WCH) vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khoảng 5% người mắc WCH mỗi năm sẽ tiến triển thành tăng huyết áp thực sự, với huyết áp cao cả khi đo tại nhà.

Ngoài ra, những lần huyết áp tăng đột ngột do WCH có thể âm thầm gây tổn thương tim mạch, làm tăng nguy cơ mắc xơ vữa động mạch, phì đại thất trái, và rối loạn chức năng nội mô,  các yếu tố dẫn đến bệnh tim mạch nghiêm trọng và thậm chí tử vong.

WCH cũng khiến việc chẩn đoán và điều trị gặp khó khăn. Tăng huyết áp giả tạo có thể dẫn đến chẩn đoán sai, kê thuốc không cần thiết, gây lãng phí và tác dụng phụ. Đáng lưu ý, WCH còn liên quan đến các rối loạn chuyển hóa như kháng insulin và nguy cơ mắc tiểu đường. Vì vậy, việc theo dõi và quản lý tình trạng này là rất cần thiết.

Chẩn đoán và điều trị hội chứng áo choàng trắng

Để chẩn đoán hội chứng áo choàng trắng, bệnh nhân cần đo huyết áp nhiều lần tại bệnh viện và theo dõi thường xuyên tại nhà. Nếu có sự chênh lệch rõ rệt, bác sĩ có thể chỉ định đo huyết áp 24 giờ bằng máy Holter, loại thiết bị tự động này ghi nhận huyết áp suốt ngày đêm để đánh giá chính xác.

Nếu huyết áp cao tại phòng khám (trên 140/90 mmHg) nhưng bình thường ngoài môi trường y tế (dưới 135/85 mmHg), bệnh nhân được xác định mắc hội chứng áo choàng trắng. Tình trạng này không nguy hiểm cấp tính và thường không cần dùng thuốc.

Điều trị hội chứng áo choàng trắng chủ yếu là thay đổi lối sống như giảm căng thẳng khi đi khám, tránh chất kích thích, tập thở sâu, thiền, yoga, duy trì cân nặng hợp lý và hạn chế muối. Khám sức khỏe định kỳ 6 đến 12 tháng một lần giúp theo dõi hiệu quả và phòng ngừa tiến triển từ hội chứng áo choàng trắng thành tăng huyết áp thật.

Hoàng My (Tổng hợp)