Giải bài toán an cư cho người trẻ từ đòn bẩy tài chính đến chính sách thực tế

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nhóm dân số trẻ từ 18–35 tuổi hiện chiếm hơn 30 triệu người, trong đó phần lớn đang sinh sống và làm việc tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, giá nhà tại những khu vực này tăng cao chưa từng có. Một căn hộ trung bình tại Hà Nội hiện có giá khoảng 70–80 triệu đồng/m², tương đương 5–6 tỷ đồng cho căn hộ 70m². Trong khi đó, thu nhập trung bình của một hộ hai lao động tại đô thị chỉ khoảng 21,4 triệu đồng/tháng.

Tỷ lệ giữa giá nhà và thu nhập đạt tới mức 24 lần – cao hơn nhiều so với mức lý tưởng 5 - 7 lần. Đây chính là rào cản lớn nhất khiến nhiều người trẻ dù có nhu cầu mua nhà vẫn phải chấp nhận sống thuê dài hạn hoặc phụ thuộc vào gia đình.

Các gói tín dụng ưu đãi đã được triển khai nhằm hỗ trợ người trẻ tiếp cận nhà ở, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế. Dư nợ tín dụng bất động sản toàn hệ thống hiện chiếm gần 21% tổng dư nợ nền kinh tế, với tỷ lệ trả nợ hàng tháng (DTI) của người vay dao động từ 35 - 43%, tiệm cận ngưỡng rủi ro quốc tế.

Quang cảnh buổi hội thảo

Nhiều người trẻ, nhất là lao động tự do hoặc làm nghề không có bảng lương cố định, gặp khó khăn trong chứng minh thu nhập. Trong khi đó, các quy định vay mua nhà đòi hỏi phải có vốn đối ứng từ 20 - 30% giá trị căn hộ – tương đương vài trăm triệu đồng – là một gánh nặng không nhỏ.

Bên cạnh đó, lãi suất vay hiện nay dù đã có mức ưu đãi 6,1% trong 5 năm đầu, nhưng vẫn chưa đủ hấp dẫn với người thu nhập trung bình. Việc giải ngân các gói tín dụng như 120.000 tỷ đồng còn chậm, tỷ lệ đạt chưa đến 3%.

Phân khúc nhà ở xã hội (NƠXH) – vốn được kỳ vọng là lời giải cho bài toán nhà ở của người thu nhập thấp và người trẻ – cũng đối mặt với nhiều thách thức. Tính đến tháng 6/2025, cả nước mới hoàn thành 122/692 dự án NƠXH với khoảng 84.000 căn hộ. Tỷ lệ này là quá nhỏ so với mục tiêu 1 triệu căn vào năm 2030.

Nguyên nhân đến từ nhiều phía: thủ tục đầu tư phức tạp, thiếu quỹ đất sạch, giá nguyên vật liệu tăng cao, lợi nhuận nhà đầu tư bị khống chế, và đặc biệt là thiếu sự đồng bộ giữa trung ương và địa phương trong triển khai kế hoạch.

Cùng với đó, tâm lý sở hữu nhà vẫn rất phổ biến trong xã hội Việt Nam, nhưng các mô hình như thuê mua, thuê dài hạn lại chưa phát triển. Trong khi đây có thể là giải pháp linh hoạt, phù hợp với năng lực tài chính của người trẻ mới lập nghiệp.

Các đại biểu tham dự hội thảo

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Tổng Biên tập Báo Thanh tra Chu Văn Thủy nhấn mạnh, “an cư lạc nghiệp” không chỉ là giá trị truyền thống, mà còn là một mục tiêu căn bản trong hành trình lập thân, lập nghiệp của thanh niên Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh giá nhà đất tăng cao, mặt bằng thu nhập chưa theo kịp, lãi suất tín dụng biến động và thị trường bất động sản còn nhiều rủi ro, việc sở hữu nhà trở thành một bài toán khó, nhất là với người trẻ ở độ tuổi khởi đầu sự nghiệp.

Phó Tổng Biên tập Báo Thanh tra Chu Văn Thủy phát biểu tại hội thảo

Đại diện Báo Thanh tra cho biết: “Hội thảo không chỉ là nơi đề xuất khuyến nghị, mà còn là bước khởi đầu để hình thành các hành động cụ thể giúp người trẻ hiện thực hóa giấc mơ an cư”. Báo chí sẽ tiếp tục đồng hành, giám sát thực thi và lan tỏa các thông tin chính sách đến đúng đối tượng thụ hưởng.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia đã đưa ra các giải pháp đồng bộ từ cả phía Nhà nước, ngân hàng, doanh nghiệp và người dân. Để thực hiện đòn bẩy tài chính, TS Vũ Đình Ánh đã đưa ra 3 điểm tựa cụ thể.

Điểm tự đầu tiên là lựa chọn căn nhà phù hợp. Theo ông, với bối cảnh hiện tại, khả năng giá bất động sản giảm sâu là rất thấp. Vì vậy, điều quan trọng hơn cả là hãy lựa chọn một căn nhà phù hợp với nhu cầu và khả năng của bản thân, trước khi quyết định có nên sử dụng đòn bẩy tài chính hay không.

Thứ hai, phải lựa chọn đối tác tài chính phù hợp. Ông nói, không ít người đã từng nghe chuyện đi vay nóng, vay xã hội đen hay tín dụng đen để mua nhà, nhưng vẫn có những trường hợp buộc phải vay "nóng" để kịp thanh toán khi đến hạn, rồi không thể trả được.

Chuyên gia tài chính - TS Vũ Đình Ánh chia sẻ tại hội thảo

Ông Ánh gợi ý, khi làm việc với các tổ chức tài chính, cần xem kỹ hợp đồng: Có điều khoản gia hạn hay không? Nếu không trả kịp thì chuyện gì sẽ xảy ra? Điều gì sẽ diễn ra nếu đột nhiên có biến cố như mất việc, bệnh tật.. bởi điều này sẽ khiến người vay phải xoay xở bằng mọi cách, kể cả vay nóng, để duy trì nghĩa vụ trả nợ mua nhà.

Điểm tự thứ ba là lựa chọn phương án tài chính phù hợp - một kỹ năng sống còn. Ông đề nghị các bạn trẻ phải quản lý được tài chính cá nhân của mình. "Các bạn trẻ cần nhìn lại các lựa chọn của chính mình khi quyết định sử dụng đòn bẩy tài chính", theo lời TS Vũ Đình Ánh.

Nhà ở cho người trẻ không chỉ là vấn đề của cá nhân, mà là bài toán tổng thể liên quan đến tài chính, quy hoạch, chính sách và cả văn hóa tiêu dùng. Việc “an cư” cho thế hệ trẻ hôm nay chính là đặt nền móng cho một xã hội ổn định, bền vững trong tương lai. Chỉ khi các chính sách được triển khai quyết liệt, các nguồn lực được huy động hiệu quả và các rào cản tài chính – pháp lý được tháo gỡ, người trẻ Việt Nam mới thực sự có cơ hội “an cư lạc nghiệp”.

Thanh Tùng