Người làm báo y tế: Gác cổng thông tin - Giữ vững niềm tin suốt chặng đường 100 năm báo chí cách mạng

100 năm báo chí - Đồng hành cùng sức khỏe cộng đồng

Ngày 21/6 hằng năm là dịp đặc biệt để tri ân những người làm báo, những “chiến sĩ” trên mặt trận thông tin luôn sẵn sàng xông pha vào điểm nóng, không quản hiểm nguy để phản ánh sự thật một cách chính xác, kịp thời. Họ là lực lượng tiên phong trong việc định hướng dư luận, bảo vệ lẽ phải và lan tỏa những giá trị nhân văn trong xã hội.

Trải qua hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, kể từ báo Thanh Niên là tờ báo đầu tiên do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, nền báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, luôn gắn bó mật thiết với sự nghiệp cách mạng của dân tộc và công cuộc kiến thiết đất nước.

Trong ngành Y tế, báo chí giữ vai trò là chiếc cầu nối bền vững giữa chuyên môn và công chúng. Nhờ báo chí, những thông tin khoa học khó tiếp cận đã đến gần hơn với người dân bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu. Đặc biệt, trong đại dịch COVID-19, báo chí đã phối hợp chặt chẽ với ngành y để kịp thời đưa tin về diễn biến dịch bệnh, tuyên truyền các biện pháp phòng ngừa, chiến dịch tiêm chủng và những thông điệp khẩn cấp nhằm bảo vệ sức khỏe toàn dân. Chính nhờ sự đồng hành trách nhiệm và nhân văn đó, người dân có thêm niềm tin, kiến thức và sự chủ động để cùng vượt qua những giai đoạn cam go nhất.

Báo chí - với ngọn lửa đam mê, tinh thần phản biện và khát vọng cống hiến đã, đang và sẽ tiếp tục là người bạn đồng hành đáng tin cậy của cộng đồng trên hành trình vì một xã hội sống khỏe toàn diện, nhân ái và văn minh.

Y tế: Lĩnh vực đặc thù và thách thức trong việc phải đảm bảo thông tin chính xác

Trong lĩnh vực y tế, một trong những thách thức lớn nhất mà các nhà báo phải đối mặt là việc kiểm chứng thông tin để ngăn chặn sự lan truyền của tin giả. Khác với các lĩnh vực khác, thông tin y tế đòi hỏi độ chính xác gần như tuyệt đối vì liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người. Để làm được điều này, các phóng viên không thể làm việc độc lập mà cần sự phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ, chuyên gia và cơ quan chuyên môn.

Biên tập viên Huỳnh Bích Phương - HTV

Biên tập viên Huỳnh Bích Phương, công tác tại Trung tâm Tin tức - Đài Truyền hình TP. HCM (HTV), chia sẻ: “Thách thức lớn nhất là tốc độ lan truyền thông tin sai lệch nhanh hơn cả tốc độ kiểm chứng. Nhiều nội dung liên quan đến thuốc, phương pháp điều trị hay dịch bệnh thường được chia sẻ với tiêu đề giật gân, thiếu kiểm chứng, gây hoang mang dư luận. Trong khi đó, việc xác minh lại đòi hỏi rất nhiều thời gian, kiến thức chuyên sâu và sự hỗ trợ từ các chuyên gia. Một phóng viên y tế muốn giữ được uy tín nghề nghiệp cần không ngừng trau dồi kỹ năng đọc hiểu tài liệu y khoa, phân tích báo cáo khoa học và đặc biệt là luôn tỉnh táo trước những luồng dư luận chưa được xác thực".

Có thể thấy, để đáp ứng yêu cầu khắt khe của nghề, phóng viên y tế cần không ngừng trau dồi chuyên môn và kỹ năng tác nghiệp. Ngoài việc cập nhật tin tức y học thường xuyên, họ cần chủ động tìm hiểu các thuật ngữ chuyên ngành, tham khảo tài liệu từ các tạp chí khoa học uy tín và tham gia các lớp bồi dưỡng về y tế cộng đồng, dịch tễ học hay truyền thông sức khỏe.

Việc xây dựng mối quan hệ chuyên môn với bác sĩ, nhà nghiên cứu và cơ quan y tế cũng giúp phóng viên tiếp cận nguồn tin chính xác, kịp thời và có chiều sâu. Bên cạnh đó, khả năng phân tích dữ liệu, đọc hiểu báo cáo nghiên cứu và truyền tải thông tin phức tạp một cách dễ hiểu, đúng bản chất cũng là kỹ năng quan trọng cần được rèn luyện thường xuyên. Đây chính là nền tảng giúp phóng viên y tế giữ vững uy tín và tạo dựng niềm tin với độc giả trong một lĩnh vực đặc thù và đầy thách thức.

Kỷ nguyên AI – Cơ hội vươn mình và thách thức của báo chí

Trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh mẽ, báo chí đang bước vào một cuộc chuyển mình lớn chưa từng có. AI không còn là khái niệm xa vời mà đã trở thành công cụ đắc lực trong việc hỗ trợ thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu, giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất tin tức. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, báo chí cũng phải đối mặt với không ít thách thức về tính chính xác, đạo đức nghề nghiệp và vai trò dẫn dắt thông tin.

Đặc biệt trong lĩnh vực y tế, nơi thông tin liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người, AI dù nhanh chóng và chi tiết đến đâu cũng không thể thay thế được vai trò của nhà báo chuyên trách. Việc kiểm chứng thông tin, phân tích bối cảnh xã hội, hiểu rõ các thuật ngữ chuyên môn và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ, chuyên gia y tế là những điều mà chỉ con người, ở đây trực tiếp là các nhà báo, phóng viên mới có thể đảm bảo.

Phóng viên Lê Phương - VNExpress

Phóng viên Lê Phương - Ban Sức khỏe của Báo VNExpress nhấn mạnh: “Trong lĩnh vực y tế, độ chính xác và tính trách nhiệm là nguyên tắc cốt lõi. Phóng viên không chỉ đưa tin, mà còn là người giúp công chúng định hướng giữa ‘ma trận’ thông tin, chọn lọc nguồn tin đáng tin cậy trong bối cảnh tin giả lan truyền mạnh mẽ".

Tương tự, nhà báo Vũ Em đang công tác tại Trung tâm truyền hình Việt Nam tại TP. HCM - Đài truyền hình Việt Nam chia sẻ: “Tôi từng thử dùng AI để hỗ trợ viết tin, nhưng vẫn phải kiểm tra lại rất kỹ. Những kiến thức y khoa chuyên sâu cần sự can thiệp từ chuyên gia, điều mà AI chưa thể thay thế được".

Nhà bào Vũ Em - VTV

Từ góc độ truyền hình, BTV Huỳnh Bích Phương (HTV) cho rằng: “Người thay thế phóng viên không phải là AI, mà là người biết dùng AI một cách thông minh. Trong lĩnh vực y tế, một từ sai cũng có thể khiến hàng nghìn người hoang mang. Vì vậy, hơn bao giờ hết, vai trò người ‘gác cổng thông tin’ cần được khẳng định".

Kỷ nguyên AI không loại bỏ nhà báo, nhưng đòi hỏi họ phải chủ động đổi mới, linh hoạt ứng dụng công nghệ và giữ vững bản lĩnh nghề nghiệp. Trên mặt trận sức khỏe cộng đồng, nhà báo không chỉ là người đưa tin, mà họ còn là người định hướng, phản biện và truyền cảm hứng sống khỏe, sống có trách nhiệm cho xã hội.

Hãy theo nghề với trái tim, giữ nghề bằng sự tử tế, và dù công nghệ có thay đổi như thế nào, người làm báo y tế vẫn luôn là cầu nối giữa tri thức và lòng tin của công chúng.

Thảo Nguyên