Giảm cân nhanh để đón Tết – Sai lầm nguy hiểm dễ gặp phải

Nhu cầu giảm cân làm đẹp và giảm cân vì sức khỏe

Người có điều kiện thì đến phòng tập, thuê PT (Personal trainer) để được hướng dẫn tập luyện, dinh dưỡng sát sao nhất. Các bạn hạn hẹp tài chính hơn thì đến phòng gym tự tập, hoặc mua dụng cụ đơn giản về tập tại nhà. Đến nỗi bây giờ còn có câu nói đùa: “Ngày xưa phải đổ mồ hôi để kiếm tiền, còn bây giờ phải bỏ tiền mới được đổ mồ hôi”. 

Có rất nhiều lý do đưa mọi người đến với tập luyện, giảm cân như: gần Tết giảm cân để diện những bộ cánh đẹp; sau sinh muốn lấy lại vóc dáng thời con gái; tự ti về thể trạng dễ béo mặc dù ăn uống như mọi người hoặc có khi ít hơn mà vẫn bị tăng cân nhiều. Dù mọi người tìm đến tập luyện vì mục đích gì, thì việc lựa chọn và quyết tâm tập luyện đều mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Không những giúp hạn chế thừa cân béo phì, tăng thẩm mỹ tăng tự tin, mà luyện tập và ăn uống điều độ còn đem lại sự dẻo dai, bền bỉ, hệ thần kinh, tim mạch, chuyển hóa cũng được khỏe mạnh theo.

Thế nhưng việc thay đổi cơ thể không phải dễ, thứ nhất phải có chế độ ăn chuẩn và hợp thể trạng, việc này quyết định đến 80% kết quả quá trình giảm cân; thứ hai là việc tập luyện phải đủ để đốt calo thừa, cân bằng calo và các nhóm chất của cơ thể trong và sau tập luyện. Nếu như tìm hiểu kiến thức về vấn đề này, nên tham khảo ở các nguồn uy tín như Viện dinh dưỡng, hay các trung tâm thể hình đạt chất lượng tiêu chuẩn. 

Bên cạnh khao khát giảm cân, mọi người cũng đặt ra các thử thách về thời gian, việc này có mặt lợi sẽ tạo sự kỷ luật cho quá trình cần kiên trì này, nhưng mặt chưa tốt là đôi khi sẽ tạo áp lực quá lớn và phản tác dụng. Nguy hiểm hơn khi áp lực thời gian, giảm cân cấp tốc có thể làm người tập gặp phải những sai lầm gây ảnh hưởng sức khỏe cả trước mắt lẫn lâu dài. Vậy những sai lầm ấy là gì, xin mời tham khảo bài viết này.

Ăn kiêng quá cực đoan có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe

Giảm đột ngột toàn bộ lượng carbohydrate

Đối với những cơ thể đang quen với việc ăn truyền thống (ăn nhiều nhất là cơm, bún phở, bánh mỳ…) thì việc cắt bỏ hoàn toàn nguồn cung cấp năng lượng từ carbohydrate rất dễ gây “sốc”, hay còn gọi là “cúm keto”. Bà Kristen Kizer – một chuyên gia về dinh dưỡng ở Texas, Mỹ cho biết, theo nghiên cứu đây là tình trạng hay gặp và nhiều người gặp phải nhất khi thực hiện chế độ ăn. “Các triệu chứng như mệt mỏi, vận động thiếu lực. Có trường hợp rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn, thậm chí ngất, hôn mê” – bà Kizer cho biết. Đa phần các tình trạng này sẽ giảm và hết hẳn sau vài ngày đến vài tuần khi cơ thể đã làm quen được chế độ mới. Giải pháp khi gặp tình trạng này cần giảm lượng đường, tinh bột từ từ theo khả năng thay đổi của cơ thể. Theo công thức lý tưởng của chế độ keto thì khẩu phần ăn một ngày sẽ chia thành 70% chất béo, 20% đạm và tối đa 10% đường; thế nhưng với những người mới, có thể điều chỉnh lại tỷ lệ này cho phù hợp, và dần tiến đến tỷ lệ chuẩn sau.

Một vấn đề nữa với chế độ ăn này, là người thực hiện lựa chọn các nguồn chất béo, đạm không tốt quá nhiều. Khi đó lượng cholesterol sẽ tích tụ trong máu, thành mạch, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính về tim mạch: tăng huyết áp, xơ vữa mạch vành, đau thắt ngực… Và nguy cơ ung thư do tiêu thụ nhiều thịt đỏ, thịt cá đóng hộp… Năm 2019, Hiệp hội Tim mạch châu Âu (Munich, Đức) thực hiện nghiên cứu trên 25.000 người tham gia chia thành các nhóm có chế độ ăn khác nhau. Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm ăn chế độ ít carbonhydrat tỷ lệ tử vong do ung thư, bệnh lý tim mạch cao hơn nhiều. Qua đó cần lựa chọn cân đối lượng đường từ bánh, lúa mạch, trái cây; đạm từ động vật và thực vật; đặc biệt chất béo phải đan xen giữa mỡ động vật và chất béo tốt từ các loại hạt ngũ cốc.

Những người có chức năng gan thận không tốt cũng cần rất chú ý khi muốn ăn kiêng keto. Vì với khẩu phần ăn giàu lipid và protid có thể làm tăng gánh nặng nếu gan thận chuyển hóa kém, và dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm khác: Gan nhiễm mỡ không do rượu (Nonalcoholic fatty Liver Disease - NAFLD) rất hay gặp ở những người ăn kiêng không hợp lý. Tình trạng này gây giảm chức năng, hủy hoại tế bào gan và có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan. Thận có vai trò trong chuyển hóa protid. Khi chức năng chuyển hóa của thận kém, cộng với chế độ ăn giàu protid, lipid sẽ tăng áp lực lên thận, có thể lắng đọng tạo sỏi, hoặc suy giảm chức năng lọc của thận.

Chế độ ăn này cho phép ăn nhiều các món ăn từ thịt, cá, dầu mỡ, ăn ít rau củ quả. Nếu áp dụng lâu dài mà không cân đối dễ gặp phải tình trạng táo bón mạn, thiếu các vitamin và vi chất quan trọng trong quá trình chuyển hóa hấp thu đối với cơ thể, và cũng là điều cần quan tâm.

Nhịn ăn không phù hợp

Nhịn ăn gián đoạn cũng là một phương pháp được rất nhiều người lựa chọn, vì khá dễ thực hiện (không khắt khe về lượng calo in calo out miễn là không ăn quá nhiều trong thời gian ăn, hay tỷ lệ các nhóm chất cơ bản…) và cho thấy hiệu quả giảm cân khá nhanh. Thế nhưng khi bắt đầu thực hiện cũng cần tìm hiểu kỹ, chọn mức thời gian gián đoạn phù hợp tránh gặp phải những rủi ro. Những triệu chứng khó chịu có thể gặp phải nếu nhịn ăn một cách quá khắt khe, tiêu cực có thể gặp phải. 

Trước tiên để hiểu về nhịn ăn gián đoạn là phương pháp mà người thực hiện sẽ ăn uống bình thường vào khoảng thời gian nhất định trong ngày hoặc trong tuần, thời gian còn lại phải nhịn ăn hoàn toàn vào thời gian còn lại. Những hình thức ăn gián đoạn phổ biến hiện này như:

- Phương pháp Leangains (Nhịn 16: Ăn 8): Giới hạn thời gian ăn một ngày trong 8 tiếng, và duy trì cố định thời gian ăn đó. Ví dụ: Chỉ ăn từ 8 giờ sáng đến 4 giờ chiều; hay ăn từ 11 giờ trưa đến 7 giờ tối; tất cả thời gian còn lại sẽ nhịn ăn, hoặc đưa vào dưới 50 calo.

- Phương pháp ăn – ngừng – ăn: nhịn ăn hoàn toàn 24 tiếng, thực hiện 1-2 lần một tuần.

- Chế độ ăn 5:2: một tuần hai ngày ăn ít (chỉ đưa vào khoảng 500-600 calo) và năm ngày còn lại ăn như bình thường.

Chế độ này đã cho nhiều kết quả tích cực trong nghiên cứu: giảm mỡ, tăng cơ, giảm cân nhanh; tăng nhạy cảm của insulin giảm kháng insulin, ngăn ngừa mắc đái tháo đường typ 2... Và các lợi ích trên cũng cho thấy ở nam nhiều hơn nữ giới. Thế nhưng phương pháp này không phù hợp với nhiều người, ví dụ người gầy thiếu cân; trẻ em thừa cân béo phì (cần tham khảo ý kiến chuyên gia chọn phương pháp phù hợp); phụ nữ có thai và cho con bú, hay đang có dự định mang thai; những người có bệnh mạn tính về tạo máu; huyết áp thấp; rối loạn kinh nguyệt, vô kinh… 

Cấy chỉ cho bệnh nhân ở Thọ Xuân Đường đều được thực hiện bởi các bác sĩ có tay nghề cao

Khi đã quá quen với chu kỳ ăn ba bữa chính, 1-2 bữa phụ một ngày mà nhịn ăn ngay dễ tạo cảm giác đói, hạ đường huyết, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt do thiếu hụt năng lượng. Có thể bắt đầu bằng giảm lượng thức ăn trong các bữa ăn trước, hoặc nhịn ăn gián đoạn ngắn hơn ví dụ thay vì nhịn 16 tiếng ăn 8 tiếng, có thể thử từ nhịn 15 ăn 9…

Rối loạn giấc ngủ cũng hay gặp phải, nhất là những người trước đó đã có các vấn đề về bệnh tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày tiến triển, hội chứng ruột kích thích… Khi đó dạ dày đường ruột không kịp thích nghi, dịch mật tiết ra quá nhiều hoặc quá ít ảnh hưởng đến việc tiêu hóa. Lượng acid dư thừa gây khó chịu bụng và khó ngủ. Hoặc do nhịn ăn quá lâu trước giờ ngủ, đến giờ ngủ lại đói, cồn cào làm khó vào giấc.  

Ăn thô hoàn toàn ngay

Ăn thô đang là một phương pháp khá thịnh hành, và được chia sẻ rộng rãi, nhiều người áp dụng. Với phương pháp này lấy “tự nhiên” làm kim chỉ nam, tức là những người theo phương pháp này sẽ cố gắng ăn sống tối đa các thực phẩm đưa vào cơ thể, và dĩ nhiên là thực vật. Thực đơn chính của phương pháp này chủ yếu là salad rau củ quả, hạt ngũ cốc, sinh tố, trái cây tươi… 

Các vấn đề về dạ dày ruột thường sớm nhận thấy nhất: lạnh bụng, ợ chua ợ hơi, khó tiêu, tiêu chảy…Vì thường trong các loại hoa quả đều có lượng acid khá cao, với những người có hệ tiêu hóa yếu từ trước thì dạ dày dễ bị dư acid quá mức.

Hiện nay để tìm được các loại rau củ quả chuẩn sạch khá khó, hoặc giá cao hơn so với mặt bằng chung ở chợ. Chính vì thế, nếu sử dụng các loại rau củ quả không đảm bảo nguồn gốc và vệ sinh, mà lại ăn sống lâu dài có thể nhiễm giun sán, ký sinh trùng, gây hại cho sức khỏe.

Ăn thô quá cứng nhắc không thuận theo mùa dẫn đến hàn nhiệt quá mức. Ở miền Bắc, miền Trung đã vào mùa đông, nhiệt độ thấp, nếu như không linh hoạt và ăn thô 100% cơ thể sẽ bị nhiễm hàn. Để hòa hợp cơ thể với thiên nhiên, thời tiết, nên linh hoạt ăn thô một phần, có thể nấu chín sơ một số món, và gia thêm những gia vị ấm nóng như gừng, hành, tỏi, sả…

Vì một sức khỏe bền vững, dẻo dai, thì chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng. Ăn chay hay ăn mặn đều có những mặt lợi mặt hại nhất định. Mỗi người có thể trạng và bệnh lý khác nhau, nên không có bất cứ phương pháp hay chế độ nào là hoàn hảo và phù hợp với tất cả mọi người được. Khi lựa chọn một phương pháp nào đều cần chủ động tìm hiểu kỹ các thông tin chính thống chuẩn y học, và bắt đầu thực hiện vẫn cần lắng nghe cơ thể để điều chỉnh phù hợp. Phương pháp tốt nhất là phương pháp phù hợp với cá thể nhất.

Điều quan trọng để ăn uống là một phương thức nâng cao sức khỏe không phải là ăn kiêng đường, hay kiêng mỡ, mà cần ăn đúng. Ăn đúng ở đây là đầy đủ các nhóm chất chính (carbohydrate, protid, lipid) từ nguồn tốt, cân đối năng lượng cho các hoạt động sống và các yếu tố vi lượng không thể thiếu. Thực hiện được như vậy thì không những cơ thể khỏe mạnh, cân đối, da đẹp dáng xinh, làm việc hàng ngày hiệu quả; mà còn giúp mọi người sống trường thọ, tránh xa bệnh tật. 

Thọ Xuân Đường luôn tự hào là Nhà thuốc gia truyền nhiều đời nhất Việt Nam đã được xác lập kỷ lục Guinness. Bên cạnh việc khám chữa bệnh, nhà thuốc còn đồng hành cùng các chị em, hay bất cứ bệnh nhân đang thiếu tự tin do thừa cân, béo phì. Bằng các phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc như cấy chỉ giảm béo, thuần tự nhiên, an lành cho cơ thể, kết hợp cùng chế độ ăn uống lối sống chuẩn khoa học, thuốc giảm béo, giảm cân từ y học cổ truyền… sẽ hỗ trợ quá trình tìm lại vóc dáng cho mọi người, để cùng đón Tết Quý Mão 2023 vừa khỏe bên trong, vừa đẹp bên ngoài. 

TS. Lương y Phùng Tuấn Giang 

Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam

Chủ nhiệm nhà thuốc Thọ Xuân Đường