Công dụng trị bệnh của bạch giới tử

Bạch giới tử là gì?

Bạch giới tử thực chất chính là hạt của cây cải canh đã được sấy khô. Thông tin của loại dược liệu này như sau:

- Tên thường gọi: Hạt cải canh.

- Tên gọi trong Đông y: Thái chi, thục giới.

- Tên theo khoa học: Brassica Alba (L) Boiss hay Brassica a Juncea (L).

- Thuộc họ: Cải. 

Bạch giới tử là dược liệu quý trong Đông y

Bạch giới tử là cây thân thảo, có tuổi thọ ngắn, sống theo mùa vụ. Loại cây này rất quen thuộc ở các vùng quê của nước ta, hầu hết mọi người đều có thể dễ dàng hình dung ra đặc điểm, hình thái qua những mô tả sau:

- Thân: Thân bạch cây màu xanh lục, dáng tròn dạng hơi mềm, mọc thẳng đứng, chiều cao trung bình từ 1-1,5m.

- Lá: Cải canh có cuống ngắn, dạng lá đơn, mọc so le quanh thân cây.

- Hoa: Hoa bạch giới tử là thường mọc thành cụm, thuộc nhóm hoa lưỡng tính. Cánh hoa có dáng hơi dài, gồm 4 cánh xếp với nhau thành hình dấu cộng. Hoa bạch giới tử gồm 6 nhị, trong đó có 4 nhị dài và 2 nhị ngắn.

- Quả: Quả bạch tử giới có màu vàng nâu, bên ngoài có lớp lông ngắn mỏng, bên trong chứa từ 4 đến 6 hạt nhỏ.

- Hạt: Hạt cải chính là dược liệu bạch giới tử mà Đông y thường gọi. Hạt hình cầu, đường kính 2mm, vỏ ngoài màu vàng hơi trắng hoặc màu tro nhạt, có đường vân rãnh hình lưới rất mờ, dùng bằng mắt thường khó có thể nhìn rõ. Làm vỡ hạt ra sẽ thấy bên trong có nhân chứa dầu, màu vàng nhẹ, không mùi.

Cây cải canh phân bố nhiều ở Việt Nam và Trung Quốc. Trong danh sách thuốc Bắc, đây là vị thảo dược quý. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chúng thường chỉ được dùng để chế biến thành các món ăn như luộc, xào, nấu canh. Vì thế, bạch giới tử dược liệu chủ yếu được các nhà thuốc Đông y nhập về từ Trung Quốc.

Cách trồng, thu hoạch và bảo quản

Cây bạch giới tử là loại cây dễ sống, sinh trưởng tốt trong môi trường ẩm nhiệt đới. Những năm gần đây, người dân đã biết trồng cây này bằng cách gieo hạt. Các bước thực hiện:

- Chọn quả già, đập vỡ lấy hạt chắc, mấy làm hạt giống.

- Xới đất cho tơi xốp, tạo thành luống để dễ thoát nước.

- Bón phân lót trộn với đất.

- Gieo hạt giống trực tiếp xuống luống đã chuẩn bị.

- Tưới nước thường xuyên để cung cấp đủ cho cây phát triển.

- Khi hạt nảy mầm phát triển thành cây con thì tỉa bớt.

- Chăm sóc và trừ sâu bọ cho đến khi được thu hoạch.

Bạch giới tử dược liệu được thu hoạch vào tháng 3 đến tháng 5 hàng năm. Những quả già sau khi thu hái sẽ trải qua các công đoạn sơ chế để làm dược liệu. Cụ thể như sau:

- Quả bạch giới tử đem phơi khô vỏ.

- Đập dập vỏ lấy hạt, đem phơi nắng.

- Phần hạt sau khi phơi khô đem rửa đổ vào chậu nước để rửa sạch.

- Loại bỏ những hạt kém chất lượng nổi trên mặt nước.

- Lấy phần hạt chìm dưới chậu tiếp tục phơi khô.

- Cho hạt vào chảo sao vàng trên lửa nhỏ đến khi chuyển màu vàng nâu, có mùi thơm.

Bảo quản hạt bạch giới tử đã được sơ chế bằng cách cho vào túi nilon kín hoặc hũ có nắp, đặt ở nơi khô thoáng, tránh nơi ẩm ướt và có ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp.

Công dụng trị bệnh của bạch giới tử

Dân gian từ lâu đã lưu truyền về công dụng chữa bệnh từ bạch giới tử nhưng phải đến khi khoa học công nhận thì vị thuốc mới được biết đến rộng rãi. Qua đó, nhiều thành phần hóa học tốt cho sức khỏe được tìm trong loại dược liệu này gồm: Sinapine; Men Myrosin; Glycosid hay sinigrin; Sinapic acxit; Protid; Glucosinolate; Lysine, Arginine, Histidine; Dịch nhầy; Chất béo (37%).

Công dụng trị bệnh của bạch giới tử

Qua các nghiên cứu, vị thuốc này có tác dụng điều trị một số tình trạng như:

- Tiêu đờm: Men Myrosin có trong hạt cải canh khi đun nóng sẽ sản sinh tinh dầu có tác dụng kích thích niêm mạc dạ dày, qua đó làm tăng tiết dịch khí quản và giúp long đờm.

- Tiêu diệt nấm ngoài da: Hàm lượng nước lớn có trong bạch giới tử có khả năng ngăn ngừa và ức chế các hoạt động của nấm ngoài da. Do đó nếu trộn hỗn hợp nước và bạch giới tử pha theo tỉ lệ 1:3 đắp lên vùng da bị nấm sẽ giúp chấm dứt tình trạng ngứa ngáy khó chịu. 

- Điều trị mụn nhọt sưng tấy đỏ: Trong hạt cải canh có chứa thành phần giúp tiêu viêm giảm sưng, do đó nếu dùng hạt này đắp lên da sẽ giúp giảm sưng đau ở vết mụn.

Theo Tạp chí Đông y