Hạt dổi là gì và tác dụng của hạt dổi

1, Hạt dổi là gì?

Hạt dổi là loại hạt được lấy từ cây dổi khi đã được phơi khô. Cây dổi là loại cây thân gỗ thẳng và cao, ít cành lá. Ở Việt Nam có 2 loại cây dổi là cây dổi tẻ và cây dổi nếp. Loại cây dổi tẻ thường được dùng để lấy gỗ và hạt của nó có mùi hắc rất cứng. Loại hạt này thường không được dùng làm gia vị. Còn cây dổi nếp lại có hạt rất thơm, nhất là khi phơi khô. Đây chính là loại hạt dổi thường được dùng để làm gia vị và được người dân bản địa ví là Vàng Đen.

Cây dổi mọc rất nhiều ở tại các khu rừng già phía Tây Bắc nước ta như: Điện Biên, Lạc Sơn (Hòa Bình), Sơn La, Cao Bằng, Hà Giang và một số tỉnh Tây Nguyên. Ngoài ra hạt dổi cũng có nhiều ở một số nước lân cận nước ta như: Lào, Camphuchia.

Ở đúng chúng ta đang đề cấp đến loại hạt dổi của cây dổi nếp được dùng để làm gia vị. Loại gia vị đặc trưng của ẩm thực Tây Bắc.

Cây dổi nếp thường có nhiều cành lá hơn, vỏ nhẵn và mọc thẳng đứng. Lá dổi nhẵn có màu xanh và mọc so le nhau. Cây dổi là loại cây thuộc cây cổ thụ và chúng có thể cao 30 mét khi trưởng thành. Do đó, việc thu hoạch loại hạt này không hề đơn giản.

Hạt dổi là gì và tác dụng của hạt dổi. Hạt dổi khi còn tươi có màu đỏ hồng hoặc đỏ sẫm 

Với những cây dổi có tuổi thọ trên 20 năm sẽ cho quả dổi chắc và thơm, không mùi hắc. Nếu nhìn qua bạn có thể nhầm tưởng quả dổi với quả đậu tương. Loại quả này thường mọc thành từng chùm và mỗi chùm có thể có từ 3-5 hoặc 7 quả. Vỏ ngoài của quả dổi có mầu xanh nhạt, khi chín thì quả lại rất mọng. Khi tác vỏ, quả dổi sẽ bung ra như hình bông hoa rất đẹp.

Hạt dổi chính là hạt của quả dổi, khi còn tươi thì hạt dổi có màu hồng nhạt hoặc đỏ thẫm. Càng già thì màu của hạt dổi càng đậm. Nếu nhìn sơ quan bạn có thể nhầm lẫn hạt dổi với hạt đậu, dỗ. Tuy nhiên, khi phơi khô hạt dỗi sẽ có màu nâu sẫm, vỏ nhăn nheo trông rất khác biệt.

Mùa thu hoạch hạt dỗi sẽ rơi vào khoảng tháng 10 đến tháng 11. Khi thu hoạch hạt người dân phải  làm thang tre buộc chặt vào cây dổi và bắt buộc phải trèo trực tiếp lên ngọn cây mới có thể hái được những chùm dổi chín đều và ngon nhất. Do cây dổi rất cao nên công việc thu hoạch này bắt buộc phải là những người có kinh nghiệm và đủ can đảm để leo lên.

Như đã nói thì hạt dổi cũng có 2 loại là hạt dổi nếp và hạt dổi tẻ. Theo đó, hạt dổi nếp rất thơm cũng như ít đắng và không bị hắc như hạt dổi tẻ. Do vậy mà loại hạt dổi này được bán ngoài thị trường có giá thành đắt hơn 1,5 lần dổi tẻ.

Để phân biệt được 2 loại hạt dổi này, bạn có thể nhìn vào hình dáng của chúng:

• Hạt dổi nếp: hạt bé, không đều màu và có nhiều hạt rất bé, chỉ bằng hạt ngô. Hạt dổi nếp thường có màu vàng và đen. Khi ngửi bạn sẽ thấy có mùi rất thơm và chúng rất được ưa chuộng. Loại hạt này rất hiếm và có giá thành cao hơn nhiều so với hạt dổi tẻ. Cây dổi nếp có lá nhỏ hơn và vàng hơn so với cây dổi tẻ.
• Hạt dổi tẻ: là loại hạt rất to màu đen và mùi thơm không bằng hạt dổi nếp. Khi ngửi kỹ bạn sẽ thấy chúng có mùi hắc khá khó chịu.  Loại này ít được ưa chuộng nhưng lại có số lượng nhiều và được bày bán rất rẻ. Cây dổi tẻ cũng có đặc điểm khác là lá to hơn và xanh hơn lá dổi nếp.

Khi mua được những hạt dổi nếp, bạn sẽ thấy chúng nhỏ như hạt đỗ, tròn, thanh mảnh và rất thơm khi chín. Chúng không hề có vị đắng như hạt dổi tẻ lại thơm ngon rất đặc trưng. Loại hạt này khi mua khoảng 100g bạn sẽ có từ  300 – 400 hạt dổi, tùy theo từng kích thước hạt.

Theo những người sành ăn, hạt dổi ở Lai Châu là ngon nhất nước ta. Chúng có mùi thơm rất đặc trưng và không hề bị trộn lẫn với bất kỳ loại gia vị nào khác. Do cây dổi Lai Châu thường là dổi rừng mọc tự nhiên nên hạt của chúng rất bé, màu nâu sẫm và rất thơm ngon.

Bài liên quan

Hạt dổi trồng thế nào và cách trồng dổi?

Thành phần dinh dưỡng của hạt sen

Những ai không nên ăn hạt điều rang muối?

Sau sinh ăn hạt điều được không?

Cách sử dụng hạt dổi rất đơn giản, bạn chỉ cần lấy hạt dổi khô đem nướng trên than hồng hoặc bếp ga, lò vi sóng. Sau đó giã nhỏ những hạt này ra và sử dụng. Chúng thường được dùng để làm gia vị chấm các món nước, ngoài ra còn được dùng để ướp thực phẩm như thịt trâu, bò, lợn...

2, Công dụng của hạt dổi

Hạt dổi được mệnh danh là vàng đen của vùng Tây Bắc bởi chúng rất quý do có nhiều công dụng. Công dụng quan trọng nhất và được nhiều người biết đến nhất chính là một loại gia bị đặc biệt.

Do hạt dổi có mùi thơm hơi hăng nồng nhưng nhưng rất đặc trưng. Để sử dụng loại hạt này thì nhất định phải nướng bằng than rồi mới tán nhỏ ra. Nhất định không được rang hạt dổi bởi sẽ làm mất hương thơm đặc trưng của nó.

Chắc chắn khi đến với Tây Bắc, bạn sẽ được thưởng thức các món ăn thơm lừng mùi đặc trưng của hạt dổi như  lạp xưởng, canh măng, thịt gà nướng, thịt lợn rừng,.. đặc biệt là món tiết canh. Người Thái thường hay tán nhỏ hạt dổi, rồi rắc lên trên bát tiết canh, một bát chỉ cần chút hạt dổi nướng thôi là đã thơm nồng, hương vị vô cùng đặc biệt.

Hạt dổi còn được kết hợp với mắc khén để ướp thịt, cá tạo nên hương vị thơm ngon rất hấp dẫn. Các hương vị hòa quyện lại với nhau, hoàn hảo để lại những ấn tượng khó phai cho người thưởng thức.

Hạt dổi được dùng phổ biến để làm gia vị tạo hương vị đặc biệt cho các món ăn

Không chỉ được dùng như một loại gia vị dùng để ướp và chế biến các món ăn. Hạt dổi còn được dùng để làm một loại nước chấm có một không hai. Nước chấm được làm từ hạt dổi có hai loại là  chấm khô và chấm ướt.

Đối với nước chấm khô, bạn chỉ cần giã nhỏ hạt dổi với muối và ớt. Còn khi làm nước chấm ướt bạn cũng làm như vậy rồi thêm chút nước ấm hoặc nước mắm. Tuy cách làm rất đơn giản những món nước chấm làm ra rất thơm ngon và đặc biệt. Bên cạnh đó còn có loại thức chấm cầu kì hơn một chút gọi là chẳm chéo.

Hai loại nước chấm này được dùng đề chấm thịt thì rất tuyệt vời. Mỗi lần ăn đến đâu bạn chỉ cần nướng hạt dổi đến đó chứ không cần làm sẵn bởi có thể khiến mất hết vị.

Ngoài ra làm gia vị, hạt dổi còn được biết đến với công dụng làm thuốc chữa bệnh rất tốt. Hạt dổi được người dân Tây Bắc dùng như một vị thuốc quý. Công dụng của hạt dổi trong chữa bệnh là có thể chữa bệnh về tiêu hóa và xương cốt. Có thể lấy hạt dổi ngâm với rượu làm thuốc xoa bóp trị đau xương cốt, sai khớp, bong gân.

• Công dụng của gạo lứt

• Tác dụng của đông trùng hạ thảo với phụ nữ