Hạt dổi trồng thế nào và cách trồng dổi?

Hạt dổi là gì?

Cùng với hạt mắc khén, hạt dổi là một trong 2 gia vị đặc trưng bậc nhất của ẩm thực Tay Bắc. Hạt dổi có mùi thơm đặc trưng, không trộn lẫn với bất kỳ loại gia vị nào.

Hạt dổi phơi khô có mùi hương thơm nhưng khi nướng lên lại có một mùi thơm ngào ngạt mà không loại gia vị nào có được. Từ thời xa xưa, đồng bào Thái thường sử dụng hạt dổi làm gia vị chấm, gia vị ướp thịt bò, thịt trâu, thit lợn…

Hạt dổi là loại hạt được lất từ cây dổi mọc nhiều trong các khu rừng già tại các tỉnh Tây Bắc nước ta như: Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình, Sơn La, Cao Bằng, Hà Giang và một số tỉnh Tây Nguyên. Ngoài ra, cây hạt dổi còn xuất hiện ở một số nước khác như Lào và Campuchia.

Hạt dổi trồng thế nào và cách trồng dổi? Hạt dổi khi còn tươi

Cây dổi thường có nhiều cành lá, vỏ nhẵn, mọc thẳng đúng. Lá dổi nhẵn, màu xanh, mọc so le và rất xum xuê. Cây dổi thuộc nhóm cây cổ thụ, khi trưởng thành có thể cao đến khoảng 30 mét. Do vậy, việc thu hái loại hạt này không hề đơn giản.

Cây dổi trên 20 tuổi tuổi sẽ cho quả chắc, thơm và không bị hắc. Quả dổi mọc ra thành từng chùm (trông khá giống quả đậu tương). Mỗi chùm dổi có thể có từ 3 – 5 hoặc 7 quả. Vỏ quả dổi màu xanh nhạt, khi chín rất mọng. Khi tách vỏ dổi sẽ bung ra như một bông hoa trông rất lạ mắt.

Hạt dổi khi còn tươi sẽ có màu hồng nhạt hoặc đỏ thẩm. Hạt dổi càng già màu càng đậm. Nhìn sơ qua nhiều người có thể nhầm lẫn với hạt đậu, hạt đỗ. Tuy nhiên, nếu phơi khô cong hạt dổi sẽ chuyển màu nâu sẫm, vỏ nhăn vào và có mùi thơm đặc trưng.

Mùa thu hoạt của cây dổi sẽ kéo dài từ tháng 10 – tháng 11 hàng năm. Người dân đi thu hoạch hạt dổi phải chuẩn bị những chiếc thang tre dài, buộc chặt vào cây dổi và treo lên để hái quả. Cây dổi rất cao, trơn nên việc hái dổi được giao cho những người có kinh nghiệm, có can đản để trèo.

Theo kinh nghiệm của người dân tộc, dổi có hai loại là dổi nếp và dổi tẻ. Hạt dổi nếp thường thơm hơn, ít đắng hơn hạt dổi tẻ. Đồng nghĩa với việc đó thì mức giá thành của hạt dổi nếp cũng cao gấp 1,5 lần hạt dổi tẻ.

Hạt dổi nếp hạt thường nhỏ như hạt đỗ, hạt tròn, thanh mảnh và rất thơm khi nước chín. Hơn nữa, hạt dổi nếp không đắng như hạt dổi tẻ. Thông thường 100g hạt dổi nếp sẽ đạt từ 300 – 400 hạt dổi, tùy theo từng kích thước hạt.

Hạt dổi được phơi khô có màu nâu đậm và rất thơm

Theo những người sành ăn thì hạt dổi ở đất Lai Châu là hạt dổi ngon nhất Việt Nam. Hạt dổi Lai Châu có mùi thơm đặc trưng không thể trộn lẫn với bất kỳ loại gia vị nào khác. Hạt dổi Lai Châu thường hạt rất bé, màu nâu sẫm, rất thơm. Dổi Lai Châu thường là dổi rừng, mọc tự nhiên, thân cây cao, thẳng đứng. ít cành.

Cách sử dụng hạt dổi rất đơn giản, lấy hạt dổi đã phơi khô, nướng trên than hồng hoặc bếp ga, lò vi sóng (mỗi lần khoảng 2 – 3 hạt). Sau đó đem giã nhỏ và sử dụng. Hạt dổi được trộn với một số loại gia vị khác để làm gia vị chấm các món nước. Ngoài ra, hạt dổi được sử dụng làm loại gia vị ướp thị trâu, bò, lợn…

Theo nghiên cứu của đông y, hạt dổi ngoài tác dụng là gia vị nó còn được xem như một vị thuốc chữa được nhiều bệnh lý khác nhau. Hạt dổi có công dụng dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh xương khớp. Cách dùng đơn giản, chỉ cần ngâm hạt dổi vào rượu để xoa và vùng xương khớp bị đau nhức là được.

Bài liên quan

Thành phần dinh dưỡng của hạt sen

Sau sinh ăn hạt điều được không?

Những ai không nên ăn hạt điều rang muối?

Sau sinh ăn hạt sen được không?

Hạt dổi trồng thế nào và cách trồng dổi?

Với nhu cầu sử dụng gia vị ngày càng cao và giá trị kinh tế, hạt dổi không chỉ mọc tự nhiên trên rừng mà đã được ươm trồng đại trà tại nhiều tỉnh Tây Bắc, Việt Nam. Thông thường, cây dổi thích hợp với điều kiện khí hậu trung bình từ 20 – 25 độ C; thích số ở độ cao so với mực nước biển khoảng 500 – 700 mét.

Hạt dổi sẽ được thu hạt từ tháng 8 – 10 ở các tỉnh Trung và Tây Nguyên; thu htaj từ tháng 9 – 11 ở các tỉnh miền núi phía Bắc.

Sau khi thu hạt sẽ được ủ trong 1 – 2 ngày sau đó phơi nắng để tách hạt. Hạt dổi được ngâm trong nước từ 1 – 2 ngày sau đó chà sát nhẹ, đã sạch để lấy hạt. Hạt đem đem phơi ở nơi thoáng gió để ráo nước và tiến hành gieo ươm.

Để hạt dổi trồng có tỉ lệ mọc mầm cao, các chuyên gia nông nghiệp đã xây dựng tiêu chuẩn hạt giống chặt chẽ gồm: hạt phải đen sạch, tỷ lệ nẩy mầm đạt 85%; mọt kg có từ 4500 – 5000 hạt; hạt không mốc, thối, sâu, bệnh.

Cách bước trồng cây dổi:

Bước 1: Gieo hạt

- Hạt dổi được gieo trước khi trồng khoảng 8 – 10 tháng.

- Hạt được xử lý theo cách: ngâm hạt đen trong nước từ 4 – 6 giờ, sau đó hạt được vớt ra rửa sạch, ủ trong vài khoảng 7 – 10 ngày. Mỗi ngày rửa lại hạt 1 lần, hoặc giep cát khi hạt đã nứt nanh.

- Sau đó chuẩn bị bầu có kích thước 10x18 cm. Ruột bầu có tỷ lệ 89% đất vườn ươm hoặc đất rừng kèm thêm phân chuồng và 1 chút phân NPK.

Vườn ươm cây dổi

Bước 2: Cấy và chăm sóc cây

- Trước khi cấy cây mầm phải tưới nước đủ ẩm cho bầu trên luống, dùng que cấy cây mầm vào bầu, sau đó cấy cần che bóng. Khoảng 6 tháng sau thì bỏ hoàn toàn tàn che ra.

- 2 tháng đầu sau cấy ra luống phải tươi nước đều đặn 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều tối khoảng 2 lít nước/m2.  Từ tháng thứ 2 thì giảm dần mỗi ngày tưới 1 lần.

- Sau khi cấy được khoảng 4 – 5 tuần thì tiến hành bón thúc lần đầy cho cây dổi bằng NPK tỉ lệ 5 – 1- - 3 với nồng độ 0,5% hoặc phân chuồng pha loãng với nước theo tỉ lệ 2 lít/m2. Nêu tươi vào sáng sớm và chiều tối.

- Sau 3 – 4 tuần thì giảm xuống tưới 1 lần, ngưng tưới sau khi trồng dược 1 – 2 tháng.

- Khi cây non đã cao khoảng 10 – 15 cm thì tiến hành chăm sóc riêng những cây sinh trưởng kém về đường kính và chiều cao. Sau 3 – 4 tháng tiếp tục phân loại cây để đem trồng.

- Phòng bệnh cho cân có thể sử dụng một số loại thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của chuyên gia nông nghiệp.

Bước 3: Tiêu chuẩn cây giống để trồng rừng:

- Tuổi phải đạt từ 8 tháng trở lên

- Chiều cao > 40cm

- Đường kính gốc >0,4 cm

- Sinh trưởng bình thường, lá xnah, thân thẳng, không sâu bệnh.

Cây dổi được đem ra trồng ngoài rừng

Bước 4: Kỹ thuật trồng

- Trên mỗi rạch trồng 1 hàng cây, mỗi hố trồng 1 cây.

- Khi trồng phải xe vỏ bầu nhưng không làm vỡ baayfu.

- Lúc trồng đặt thẳng giữa hố, lấp đầy mặt hố, nén chặt xung quanh bầu, vun lớp đất mặt xung quanh cao hơn cổ rễ khoảng 3 – 5cm.

- Sau khi trồng 1 tháng kiểm tra hiện trường để trồng dặm các cây chết. Sau 3 tháng tiến hành nghiệm thu tỷ lệ sống trên 85% đạt yêu cầu.

Bước 5: Cách chăm sóc

- Năm thứ nhất chăm sóc 1 – 2 lần bằng cách dọn cỏ, tưới phân.

- Năm thứ 2: chăm sóc 3 lần: phát dây leo, bụi rậm, cành ở rạch chừa xâm lấn; sau đó làm cỏ, vun xới gốc, bón phân.

- Năm thứ 3: chăm sóc 2 lần: Lần đầu phát thục bi, dây leo, cây bụi xâm lấn; lần thứ 2 phát dây leo, vun xới gốc, thực hiện trước mùa mưa.

Nếu thực hiện đầy đủ các bước trên thì cây dổi sẽ phát triển khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hay các loài thực vật khác xâm lấn. Cây dổi bắt đầu cho thu hoạch quả ngon nhất khi đạt 20 tuổi.

• Hạt cà phê có tác dụng gì?

• Có kinh nguyệt ăn hạt vừng được không?

• Ăn hạt bí có bị mất sữa không?