Cây lạc tiên có tác dụng gì và cách nhận biết cây lạc tiên

Cây lạc tiên là gì?

Cây lạc tiên còn có tên gọi khác là hồng tiên, dây nhãn lồng, dây lưới, mắm nêm, dây bầu đường, mỏ pỉ, quánh mon (Tày), co hồng tiên (Thái). tây phiên liên. Cây có tên khoa học là Passiflora foetida L thuộc họ chùm gửi. Dân gian gọi là chùm bao vì quả được bọc bởi vỏ lưới, mọc tự nhiên ven rừng và đồi núi.

Cây lạc tiên có tác dụng gì và cách nhận biết cây lạc tiên. Cây lạc tiên còn gọi là chùm bao

Lạc tiên là loài dây thân leo thường mọc bằng cách bò dưới đất hoặc bám vào những loại cây khác. Trên thân dây có nhiều sợi lông tơ nhỏ, mềm, lá cây hình tim và mọc so lo nhau. Quả lạc tiên có vỏ mỏng, bên trong có chứa dịch, lúc sống màu xanh và khi chín chuyển màu vàng, có thể ăn được. Cây có những hoa nhỏ, màu trắng hoặc tím nhạt.

Thành phần hoá học có trong cây lạc tiên gồm các chất alcaloid, flavonoid, saponin... Tại một số nơi, ngọn lạc tiên thường được thu hái và luộc ăn như một loại rau sạch. Ngoài ra, lạc tiên cũng được thu hái, phơi khô và các bộ phận đều được dùng làm thuốc điều trị nhiều căn bệnh khác nhau, trong đó có chứng mất ngủ. Trong dịch quả lạc tiên còn chứa nhiều vitamin C, tinh dầu, axit amin và β- caroten giúp tăng cường sức đề kháng, tốt cho sức khoẻ.

Cây lạc tiên có chứa các chất alcaloid, flavonoid, saponin...

Theo y học cổ truyền đã đánh giá cây hồng tiên có tính mát, vị ngọt hơi đắng, được xem là cây thuốc nam quý, thảo dược quý. Cây sinh trưởng và phát triển tự nhiên không bị tác động bởi hoá chất hay phân bón nên rất an toàn.

Trong y học hiện đại, flavonoid và alcaloid có tác dụng làm mát gan, dịu dây thần kinh, khôi phục giấc ngủ và điều trị rối loạn giấc ngủ. Ngoài ra, không tìm thấy bất cứ thành phần gây hại nào có trong cây lạc tiên.

Chùm bao đặc trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, phụ nữ hành kinh sớm. Các chiết xuất hoạt chất chế tác dược phẩm an thần giúp giảm stress đối với người lao động trí óc căng thẳng thàn kinh, dẫn đến hậu quả suy nhược tim mạch, cơ thể.

Tác dụng của cây lạc tiên

Trong dân gian, cây lạc tiên được dùng dây và lá sắc uống làm thuốc an thàn chữa chứng mất ngủ. Theo sách "Trung dược đại từ điển", quả lạc tiên có vị ngọt, tính bình giúp thanh nhiệt, giải độc, lợi thuỷ chữa ho do phế nhiệt, phù thũng, giã đắp chữa ung nhọt lở loét chân.

Theo sách "Thuốc cổ truyền và ứng dụng lâm sàng" của giáo sư Hoàng Bảo Châu, dây, lá, hoa thái nhỏ, phơi khô của lạc tiên có công dụng an thần, giải nhiệt, mát gan; chữa trị chữa đau đầu, mất ngủ, thường phối hợp thêm với một số vị thuốc khác. Có tài liệu cho biết có thể dùng quả lạc tiên sắc lấy nước uống chữa lỵ; lá lạc tiên nấu nước để tắm, rửa trong chữa trị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa.

Lạc tiên có trong Dược điển Pháp và được nhiều nước ở châu Âu, Mỹ sử dụng. Các nghiên cứu cho thấy nó có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương: trấn tĩnh, an thần, chống hồi hộp, lo âu, mất ngủ. Nó còn có tác dụng trực tiếp lên cơ trơn, làm giãn và chống co thắt nên chữa được các chứng đau do co thắt đường tiêu hóa, tử cung.

Cây lạc tiên có tác dụng trấn tĩnh, an thần, chống hồi hộp, lo âu và mất ngủ

Trong Đông dược, lạc tiên được chế thành một số sản phẩm dạng nước, viên và trà.

Trước đây, một số xí nghiệp và bệnh viện ở nước ta thường dùng chế thành thuốc nước ngọt, có pha cồn, dùng để an thần, chữa mất ngủ, tim hồi hộp; Thường phối hợp với nhiều vị thuốc khác như tim sen (liên tâm), lá dâu, ...

Quả lạc tiên có tác dụng thanh nhiệt, vì vậy việc dùng qủa lạc tiên để chữa để "nóng trong" và phòng viêm nhiễm ngoài da, như có người mách, là có cơ sở nhất định.

Tuy nhiên, thu hái được lượng lớn qủa lạc tiên không phải việc đơn giản, vì như trên đã nói, qủa lạc tiên là loại "quả tương", rất dễ bị vỡ, nát. Nếu không sấy khô ngay rất khó bảo quản. Có thể cũng chính vì vậy, trong dân gian thường dùng lá và dây.

Trị mệt mỏi, căng thẳng, stress

Dùng 300g lạc tiên (cả lá, dây, quả), đem phơi 2 nắng hoặc sao thổ cho vàng. Thêm 200g rau bắp và 100g rau má (sao khử thổ vừa héo). Sau đó, cho vào ấm đất cùng 500ml nước, 1/4 muỗng muối hạt, sắc còn 200 ml nước. Chia uống 2 lần/ngày vào các buổi trưa, tối. Kiên trì uống trong vòng 7 ngày sẽ có tác dụng an thần, chống stress.

Cây lạc tiên có tác dụng điều trị mệt mỏi, căng thẳng và stress

Hỗ trợ tim mạch, tốt cho hệ thần kinh

Dùng 20g lá lạc tiên, vông nem, hạt sen, mỗi thứ 12g cùng táo nhân sao, lá dâu, lá tre mỗi thứ 10g và xương bồ, cam thảo mỗi thứ 6g. Sau đó, cho những nguyên liệu trên vào ấm đổ thêm 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang.

Bài liên quan

Cây kinh giới có tác dụng gì?

Cây chó đẻ răng cưa có tác dụng gì?

Lá lược vàng có tác dụng gì?

Lá bàng có tác dụng gì?

Điều trị ho

Dùng khoảng 3 - 15g lá lạc tiên, đem rửa sạch. Sắc như sắc thuốc, uống liên tục cho đến khi dứt ho thì thôi.

Điều trị chứng suy nhược thần kinh

Mỗi ngày dùng 8 - 10g lá lạc tiên, sắc uống như nước trà hằng ngày. Có thể thêm tâm sen, lá dâu tằm, lá vông đem nấu thành cao lỏng uống, ngày dùng 2 - 5g, uống trước khi đi ngủ sẽ có hiệu quả tốt hơn.

Chữa trị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa

Lá lạc tiên đem nấu nước, dùng hỗn hợp nước này tắm và có thể cành lá tươi để đắp vào những vùng da viêm, mụn mủ, ngứa sẽ rất đỡ.

Cây lạc tiên chữa trị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa hiệu quả

Hỗ trợ điều trị đau nhức ở người cao tuổi, phụ nữ hành kinh sớm hoặc mãn kinh có tâm trạng không tốt

Lấy 500g chùm bao, 100g lá khổ qua còn non, 300g hoa thiên lý. Đem sao khử thổ, sau đó tán nhuyễn thành bột, trộn với 50g đậuxanh đã rang chín, tán nhuyễn. Mỗi ngày lấy khoảng 3 muỗng, pha với 100ml nước sôi, khi nào khát thì uống. Dùng khoảng 10 ngày sẽ thấy có kết quả tốt. Những bệnh nhân mắc chứng hạ huyết áp cũng có thể sử dụng cách này sẽ thấy hiệu quả.

Trị chứng mất ngủ

Cây lạc tiên dùng nguyên cây, thái dài khoảng 3cm rồi đem sao khử thổ, tán nhuyễn thành dạng bột, pha thêm vào một chén nước cốt trà đen đậm (khoảng 5 kg/chùm bao), vò viên tròn cỡ ngón tay út. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 viên, dùng liên tục từ 2 - 3 tháng sẽ thấy chứng mất ngủ hết nhanh chóng.

Cách dùng cây lạc tiên

Dùng đọt non (cả lá, dây và quả) nấu canh với tôm, thịt, cá đồng giúp dễ ngủ, giúp chặn đứng hiệu quả nồng độ cholesterol tăng bất thường, ăn ngon miệng, ổn định tâm sinh lý.

Dân gian dùng ngọn non luộc ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ vài giờ.

Đêm chùm bao phơi khô (cả rễ, dây, lá, quả), thái dài 3 cm, sao khử thổ, tán nhuyễn thành dạng bột, pha thêm vào một chén nước cốt trà đen đậm (khoảng 5 kg/chùm bao), vò viên tròn cỡ ngón tay út. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 viên, liên tục trong 2 - 3 tháng trị mất ngủ.

Dùng 300g chùm bao tươi (cả lá, dây, quả), phơi 2 nắng (hoặc sao khử thổ vừa vàng) thêm 200g râu bắp vừa ngậm sữa (rửa sạch) và 100g rau má (sao khử thổ vừa héo), sắc chung với 500 ml nước có pha 1/4 muỗng muối hạt, còn lại 200ml nước, uống 2 lần/ngày trưa, tối. Liên tục 7 ngày để điều trị stress dai dẳng, mệt mỏi cơ thể.

Cây lạc tiên có tác dụng gì và cách nhận biết cây lạc tiên. Tuỳ vào mục đích sử dụng mà có những cách dùng lạc tiên khác nhau

Người cao tuổi khó ngủ, thường đau nhức và phụ nữ hành kinh sớm hoặc phụ nữ sau mãn kinh dễ giận buồn có thể sử dụng 500g chùm bao (cả rễ, dây lá, quả non), 300g hoa thiên lý, 100g lá mướp đắng non. Tất cả sao khử thổ, tán nhuyễn dạng bột, cho thêm 50g đậu xanh (để cả vỏ), rang chín, cũng tán nhuyễn. Mỗi ngày pha 3 muỗng canh vào 100ml nước sôi để nguội, uống mỗi khi khát. Sau 10 ngày sẽ kết quả, bệnh hạ huyết áp dùng đơn thuốc này cũng hiệu nghiệm.

Lấy hạt sen 12g, lá tre 10g, cỏ mọc 15g, lá dâu 10g, lạc tiên 20g, vông nem 12g, cam thảo 6g, xương bồ 6g, táo nhân sao 10g. Sau đó, đổ 600ml nước, sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang giúp an thần, có tác dụng trợ tim, ngủ được êm, dịu thần kinh

Làm cao lỏng bằng cách dùng cây lạc tiên 50g, lá vông 30g, lá dâu tằm 10g, nhân sen (liên tâm) 2,2g và đường 90g, nước vừa đủ 100ml, axit benzonic để bảo quản và cồn vừa đủ để hòa tan axit benzonic. Ngày dùng 2 - 4 thìa to, trẻ em 1 - 2 thìa cà phê. Uống trước khi đi ngủ làm thuốc an thần, gây ngủ, chữa hồi hộp, bồn chồn.

Các hoạt chất trong cây lạc tiên có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, giúp trấn tĩnh, chống hồi hộp, lo âu, mất ngủ. Dân gian Việt Nam thường dùng cây này làm thuốc an thần.

Chữa thần kinh suy nhược bằng cách dùng dây, lá lạc tiên 8 - 10g, sắc uống. Ngoài ra, có thể kết hợp với lá vông, lá dâu tằm, tâm sen, nấu thành cao lỏng uống, ngày dùng 2 - 5g, uống trước khi đi ngủ.

Làm dịu thần kinh, trợ tim, chữa mất ngủ nếu ăn ngọn non luộc ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ vài giờ.

Dùng qủa lạc tiên 60g, rửa sạch, sắc lấy nước, pha thêm đường, chia 2 lần uống trước bữa ăn (theo sách "Phúc Kiến dân gian thảo dược") để chữ trị bệnh lỵ.

Cách nhận biết cây lạc tiên

Ngoài loài lạc tiên nói trên, để tránh nhầm lẫn, cần lưu ý tới một số loài khác cũng mang tên lạc tiên dưới đây:

Lạc tiên Nam Bộ (Passiflora cochinchinensis  Spreng) cũng là cây leo nhưng cành hơi dẹt, có khía rãnh. Lá thuôn hẹp, gốc lá và đầu lá hơi tròn, mép nguyên, mặt trên nhẵn, mặt dưới có ít lông. Cụm hoa màu trắng. Quả nhỏ hình trứng nhẵn. Cây này không được dùng làm thuốc an thần như lạc tiên nói trên.

Lạc tiên tây (P. incarnata L.) là dây leo, dài đến 9 - 10m. Thân có rãnh dọc, vỏ màu xám nhạt, sau chuyển màu đỏ tía, khi non có lông mịn. Lá mọc so le, ba thùy, mép có răng cưa, có tua cuốn ở kẽ lá. Hoa to, màu trắng, thơm, có cuống dài, màu tím hoặc hơi hồng. Quả hình trứng. Khi chín có màu vàng. Quả có vị chua, chứa vitamin. Có tác dụng bổ mát, giải nhiệt.

Cách nhận biết cây lạc tiên. Ngoài lạc tiên điều trị mất ngủ còn một số loại cây lạc tiên khác

Lạc tiên trứng, còn gọi là dây mát (P. edulis Sím) là dây leo, mảnh, dài hàng chục mét. Thân mềm, hình trụ, có rãnh dọc, nhiều lông thưa. Lá mọc so le, chia 3 thùy, nhẵn, mép khía răng cưa, gốc lá hình tim, có hai tuyến nhỏ, đầu lá nhọn. Hoa mọc riêng ở kẽ lá, có cuống dài, màu trắng. Quả mọng hình trứng, khi chín màu da cam. Ở Việt Nam, dây mát mọc hoang ở vùng Kỳ Sơn, Nghệ An. Dây mát cho quả thơm ngon, vỏ quả chứa nhiều vitamin C, axit hữu cơ, tanin, đường, các nguyên tố vi lượng: Si, K, P… Dịch quả cũng chứa nhiều vitamin C, tinh dầu, axit amin và β- caroten. Quả lạc tiên trứng được dùng làm thực phẩm, pha chế đồ uống, đồ hộp, bánh kẹo, kem, đồ tráng miệng sau bữa ăn và làm thuốc bổ có tác dụng kích thích thần kinh và giúp cho việc tiêu hóa được tốt hơn.

•  Rượu vảy vàng có tác dụng gì và rượu vảy vàng có tiêu hoá được không?

• Thuốc Tamiflu có tác dụng gì và những ai nên dùng thuốc Tamiflu?

• Quả chà là có tác dụng gì?